Türkiye’de asgari ücret, tüm bölgelerde aynı şekilde uygulanıyor. Ancak, İstanbul, İzmir ve Ankara gibi büyük şehirlerde yaşam maliyetleri küçük şehirlere göre çok daha yüksek. Bölgesel asgari ücret uygulaması fikri, bu eşitsizlikleri gidermek ve farklı bölgelerdeki ekonomik koşullara uygun bir ücret politikası geliştirmek amacıyla gündeme gelebilir.
Bu sistem, bölgelerin yaşam maliyetleri, ekonomik endeksleri ve temel ihtiyaç fiyatlarına göre belirlenebilir. Örneğin, büyük şehirlerde daha yüksek bir asgari ücret uygulanırken, yaşam maliyetinin düşük olduğu bölgelerde daha düşük bir ücret seviyesi belirlenebilir. Bu yaklaşım, işverenlerin yükünü hafifletirken, bölgesel kalkınmayı da teşvik edebilir. Ancak, bu model bazı riskler de barındırıyor. Uzmanlara göre, yüksek ücretin uygulandığı bölgelere göç artabilir ve bu da nüfus yoğunluğunu kontrolsüz şekilde yükseltebilir. Aynı zamanda, eşit işe eşit ücret ilkesinin ihlal edilmesi ve sosyal eşitsizliklerin derinleşmesi de tartışılması gereken konular arasında.
“Bölgesel asgari ücret uygulaması eşitsizlikleri derinleştirebilir”
Dokuz Eylül Üniversitesi İktisat Bölümü öğretim görevlisi Dr. Aydın Arı, asgari ücretin bölgesel olarak belirlenmesi konusundaki tartışmalara ilişkin değerlendirmelerde bulundu. İz Gazete’ye konuşan Dr. Arı, bu uygulamanın Türkiye’nin mevcut ekonomik ve sosyokültürel yapısı içinde daha ciddi sorunlara yol açabileceğini ifade etti.
“Bölgesel asgari ücret, Türkiye’de uzun zamandır tartışılan bir konu. Ancak asgari ücretin bölgesel olarak belirlenmesinin, var olan sorunları çözmek yerine daha da derinleştireceğini düşünüyorum” diyen Dr. Arı, ucuz iş gücüne ihtiyaç duyulan sanayi bölgelerinin bu durumdan nasıl etkileneceğine dair yeterli veri ve ön hazırlığın olmadığını belirtti. “Bu belirsizlik, özellikle Anadolu’nun birçok kentinde eşitsizliklerin artmasına yol açabilir” şeklinde konuştu.
“Bölgesel kriterler belirlemek zor”
Dr. Arı, bölgesel asgari ücret uygulamasının teknik zorluklarına da dikkat çekerek, “Türkiye’yi kaç bölgeye ayıracaksınız? Hangi bölgeler hangi kriterlere göre belirlenecek? Örneğin, Uşak hangi kategoriye girecek? Gaziantep ile komşu iller arasında nasıl bir denge sağlanacak? Bu sorulara net yanıtlar verilmeden böyle bir uygulamaya geçmek mümkün değil” dedi.
“Bölgesel eşitsizlikleri artırabilir”
Dünya genelindeki araştırmalardan örnekler veren Dr. Arı, bölgesel asgari ücret uygulamalarının çoğu zaman eşitsizlikleri ortadan kaldırmak yerine derinleştiren etkiler yarattığını söyledi. “Bölgesel düzeyde asgari ücret uygulaması, beklenenin aksine, daha az gelişmiş bölgelerde yaşam standartlarını düşürebilir ve göç gibi sosyal sorunları tetikleyebilir. Bu nedenle, bu konuda alınacak kararlar, çok kapsamlı analizlere dayanmalıdır” ifadelerini kullandı.
Dr. Aydın Arı’nın açıklamaları, bölgesel asgari ücret tartışmalarında uygulamanın olası yan etkileri üzerine düşünme gerekliliğini bir kez daha gündeme getirdi. Peki, bölgesel asgari ücret modeli Türkiye’de uygulanabilir mi? Bu sorunun yanıtı, ekonomik dengeler ve toplumsal hassasiyetlerde saklı.
