“Teknolojinin amacı, insanın insani yönlerini ortadan kaldırmak değil, onlara daha fazla alan açmak.” diyen Dr. Özgür Akşan, kendisi, üniversite ve yerel yazılım firmaları ile geliştirilen Ayşe projesini, yapay zeka ile insan duyguları arasındaki etkileşim hedefini İz Gazete ile paylaştı.
Dr. Özgür Akşan – Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı, Doktor Öğretim Üyesi (Proje iShe “Ayşe” Fikir Babası),
Dr. Feryal Akşan – Anestezi ve Reanimasyon Uzmanı, Yaşlı Sağlığı Doktorası (Proje iShe (Ayşe) Ekibi) ve
Doç. Dr. Aslı Kılavuz – Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı (Geriatri), Proje iShe (Ayşe) Yürütücüsü; İz Gazete’nin sorularını yanıtladı.
İzmir Kent Konseyi’nin düzenlediği “İleri Yaşta Dijital Eşitlik Sempozyumu” yaşlı bireylerin sağlık hizmetlerine erişimi ve dijital eşitlik alanında yeni ufuklar açan bir dizi sunuma ev sahipliği yaptı. Etkinliğin en dikkat çeken projelerinden biri, TÜBİTAK destekli “Proje iShe (Ayşe)” oldu. Yaşlı sağlığında devrim niteliği taşıyan bu çalışma, ileri yaş bireylerin bilişsel sağlıklarını dijital yöntemlerle takip etmeyi amaçlıyor.
Sempozyumun ardından Dr. Özgür Akşan, Dr. Feryal Akşan ve Doç. Dr. Aslı Kılavuz ile özel bir röportaj gerçekleştirdik. Proje iShe (Ayşe)’nin detayları, yapay zekânın sağlık alanında sunduğu olanaklar ve Türkiye’nin dijital sağlık vizyonuna dair merak edilenleri konuştuk.
İzmir Kent Konseyi’nin düzenlediği sempozyumda, “Teşhis ve Tedavi Uygulamalarında Yapay Zekâ ve Dijital Uygulamalar” başlıklı sunumunuz büyük ilgi topladı. Yapay zekâyı sizin tanımınızla duymak isteriz.
Dr. Özgür Akşan: Yapay zekâ (YZ), insan zekâsının öğrenme, mantık yürütme ve problem çözme becerilerini taklit etmeye çalışan bilgisayar sistemlerini ifade eder. Günümüzde, klinik tanıdan robotik cerrahiye, teleradyolojiden akıllı hasta takibine kadar birçok alanda yapay zekâ uygulamalarına rastlıyoruz. Özellikle teşhis ve tedavi süreçlerinde, yapay zekânın sunduğu fırsatlar devrim niteliğinde. Ancak unutulmamalıdır ki teknoloji, insan faktörünü devre dışı bırakmaktan ziyade ona destek olmak için var.
“Proje iShe (Ayşe): Anadolu’dan ilham, evrensele açılım”
TÜBİTAK destekli “Proje iShe (Ayşe)” hakkında bilgi verir misiniz?
Dr. Özgür Akşan: Proje iShe (Ayşe)’nin tam adı, “İleri Sağlık Hafıza Entegrasyonu.” Bu proje, 65 yaş üstü bireylerin bilişsel durumlarını dijital yöntemlerle takip etmeyi hedefliyor. Sohbet robotları, yapay zekâ algoritmaları ve mobil uygulamalar kullanılarak yaşlıların sağlık verileri anlık olarak değerlendiriliyor. Hafıza testleri, sohbet gibi yöntemlerle elde edilen sonuçlar analiz ediliyor ve sağlık profesyonellerine anlamlı bilgiler sunuluyor.
Projeye “Ayşe” ismini vermemizdeki amaç, Anadolu kültüründen ilham alarak yerel bir marka değeri oluşturmak. Bu sayede hem ulusal hem de uluslararası alanda kolaylıkla hatırlanabilir bir isim oluşturduk. Ayrıca 50’ye yakın gönüllü akademisyen, bilgisayar mühendisi, hukukçu ve içerik üreticisi (“YouTuber”) de projeye katkı sunuyor.
Dijital sağlık alanında tecrübeliyiz. 2016 yılında da tele-tıp alanında emaryolla.com (sendmri.com) adlı platform kurduk. Dünyada 25 ‘ten fazla ülkeden görüntüleme sonuçlarına ulaşmakta zorluk yaşayan hastalar, özellikle gurbette veya görevde bulunan vatandaşlarımız için Beyin ve Sinir Cerrahisinde MR veya BT kayıtlarını sisteme yükleyerek hızlıca ikinci uzman görüşü alabilmelerini sağladık, acil radyolojik hizmet verdik.
Savaş veya afet durumlarında bu hizmetin ücretsiz olması, bizim için çok kritik. Çünkü dijital sağlık, sadece teknolojinin keyfini sürmek değil, aynı zamanda toplumsal dayanışmayı da güçlendirmeli. Bu teknolojiyi de (CD gönderme teknolojisi) Türkiye’nin komşu ülkelerindeki zorluklar nedeniyle acil durumlar için halen servisini açık tutmaktayız.
Türkiye, bu alanda liderlik edebilecek büyük bir potansiyele sahip,” diyerek Proje iShe (Ayşe)’nin hem ulusal hem uluslararası arenada ses getireceğine inandığını ifade ediyor.
Dr. Feryal Akşan: Bu proje, yaşlı bireylerin kognitif gerilemelerini erken dönemde tespit etmeyi hedefliyor. Sohbet robotları ve hafıza testleriyle, bireylerin hem fiziksel hem de zihinsel sağlık durumları yakından izleniyor. Amacımız, yaşlılarımızın daha sağlıklı ve aktif bir yaşam sürmesini sağlamak.
Doç. Dr. Aslı Kılavuz: Geriatri alanında “bütüncül bakım” çok önemlidir. Proje iShe (Ayşe), dijital teknolojilerle bu bakımın bir parçası hâline gelerek yaşlı bireylerin hem fiziksel hem de sosyal yönden daha kaliteli bir yaşam sürmesine olanak tanıyor.
Projenin uluslararası vizyonu nedir?
Dr. Özgür Akşan: Proje iShe (Ayşe), şu anda yazılım geliştirme aşamasında. Önümüzdeki altı ayda pilot çalışmayı tamamlayıp Türkiye genelinde yaygınlaştırmayı planlıyoruz. Daha sonra MAARS platformunun diğer ayakları olan “Terakki” ve “Muasır” adını verdiğimiz, giyilebilir sağlık modüllerini içeren yeni sistemler geliştireceğiz. Bu projeler, Türkiye’nin dijital sağlık alanında küresel bir lider hâline gelmesi için önemli bir adım olacak. Ayrıca, sağlıkta dijital dönüşüm projelerimizi uluslararası boyuta taşımayı ve teknoloji ihraç eden bir ülke konumuna gelmeyi hedefliyoruz.
Doç. Dr. Aslı Kılavuz: İzmir gibi yeniliklere açık bir şehir, böylesi projelerin gelişimi için ideal bir ortam. Sağlık Bakanlığı’nın destekleri ve yerel yönetimlerin iş birliğiyle, dijital sağlıkta ülkemiz adına güçlü bir model oluşturabiliriz.
Yapay zekâ teknolojilerinin insan dokunuşunu ortadan kaldıracağı endişesi var. Bu konuda ne düşünüyorsunuz?
Dr. Özgür Akşan: Bu kaygı, genelde yanlış anlamalardan kaynaklanıyor. Yapay zekâ, sağlık çalışanlarının yerini almak için değil, onların işlerini kolaylaştırmak için geliştirilmiştir. Özellikle yaşlı bireylerde, sosyal ve psikolojik desteğin öneminin farkındayız. Hiçbir teknoloji, insan dokunuşunun yerini alamaz. Ancak doğru tanı ve tedavi süreçlerinde zaman kazandırarak, hekimlerin hastalarına daha fazla zaman ayırmasına olanak tanır.
Röportajın sonunda, uzmanlardan okuyuculara yönelik mesajlarını sorduk:
Dr. Özgür Akşan: Yaşlı sağlığını iyileştirmek, aslında geleceğimizi iyileştirmek anlamına gelir. 65 yaş üstü bireylerin sağlıklarına yatırım yapmak, toplumun her kesimine fayda sağlar. Proje iShe (Ayşe) gibi çalışmalara destek vermek isteyen herkesle iş birliğine açığız.
Dr. Feryal Akşan: Türkiye, yaşlı sağlığı ve yapay zekâ entegrasyonu konusunda büyük bir potansiyele sahip. Proje iShe (Ayşe), bu alandaki öncü gir…
