Marmara Denizi’nde Silivri açıklarında meydana gelen 6,2 büyüklüğündeki depremin ardından, vatandaşlar yaşadıkları binaların güvenliğinden endişe duymaya başladı. Depremin hemen ardından müteahhitlik firmalarına ve laboratuvarlara yapılan başvurular arttı. Peki, evlerini yenilemek isteyen vatandaşlar mağdur olmamaları için nelere dikkat etmesi gerekiyor? Bina için risk tespiti nasıl yapılıyor ve nasıl bir yol izlenmesi gerekiyor? Bu konuda uzmanların vatandaşlara uyarıları var.
İstanbul'un Silivri ilçesi merkezli 6,2 büyüklüğündeki depremin ardından şehirlerdeki riskli yapı stoku bir kez daha gündeme geldi. Bina güçlendirme uzmanı Sinan Türkkan, ülke genelinde 6 milyon civarında riskli konutun bulunduğunu söylüyor.
İzmir’de bulunan toplam 1 milyona binanın yaklaşık yüzde 35’i kaçak yapı. İzmir Ekonomi Üniversitesi (İEÜ) İnşaat Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof. Dr. Celalettin Kozanoğlu’nun verdiği bilgiye göre 150-200 bin bina ilk etapta kontrol edilmesi gereken bina sınıfında.
İstanbul’da ise 1,5 milyon civarındaki riskli konut bulunuyor. 1,5 milyon riskli konuttan 600 bini acilen yıkılacak konut kapsamında.
Yanlış kararlar mağduriyet yaratıyor
ORKENT AŞ Yönetim Kurulu Başkanı ve Kentsel Dönüşüm Uzmanı Mimar Dr. Nihat Şen, her deprem sonrası vatandaşların panikle bina testi ve dönüşüm talebinde bulunduğunu, bu süreçte dikkatli olunması gerektiğini vurguluyor. Şen, “Bu süreçte art niyetli aracı firmalar devreye girebilir. Vatandaşlar mutlaka süreci bilen uzmanlarla hareket etmeli, yasaya uygun şekilde ilerlemeli.” diyor.
Şen, hızlı karar vermenin ciddi mağduriyetlere neden olabileceğini belirtiyor. “Vatandaşlar ehil olmayan kişilerle anlaşmalar yapabiliyor. ‘Yarısı Bizden’ kampanyası gibi teşviklerin üzerinden haksız kazanç elde etmeye çalışanlar var. Ön avans alıp ortadan kaybolan firmalarla karşılaşılabiliyor.” uyarısında bulunan Şen ayrıca, yeni müteahhitlik yasasına göre artık her firmanın her yapıyı inşa edemeyeceğini, sınıflandırmaların getirildiğini söylüyor.
Müteahhit arayışında yığılma yaşanabilir
Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği (AYİDER) Başkanı Hakan Şişik de benzer uyarılarda bulunuyor. Her depremden sonra müteahhitlere olan talebin arttığına dikkat çeken Şişik, belediyelerin artık firmalardan teminat istediğini ve bu sayede mağduriyetlerin azaltılmaya çalışıldığını belirterek ekliyor:
“Ancak yine de vatandaşların, güvenilir ve referansı olan firmalarla çalışması gerekiyor. Vatandaşlarımıza bölgelerinde rüştlerini ispat etmiş, mesleğe saygı duyan, işini seven müteahhit gruplarla görüşmelerini tavsiye ediyoruz.”
Bina test süreçlerinde dikkat edilmesi gerekenler
Şişik’in verdiği bilgiye göre, binaların riskli yapı tespitinin Bakanlık lisanslı laboratuvarlarda yapılması gerekiyor. Bu raporların ‘risklidir’ şeklinde sonuçlanması hâlinde tahliye süreci başlıyor.
Ayrıca performans analizlerinin bazı durumlarda binaların güçlendirilebileceğini ortaya koyduğunu belirten Şişik, her binanın yıkılması gerekmediğini, bu nedenle yapı stokunun detaylı incelenmesi gerektiğini vurguluyor:
“Performans analizinde başka bir tespit daha ortaya çıkıyor. ‘Risklidir, riskli değildir veya güçlendirme yapılabilir.’ notu konuluyor. Zaten buradaki en önemli şeylerden biri de o. Çünkü 1999 depreminden sonra bugüne kadar yapılmış binaların güçlendirilmesi söz konusu. Yani bu kadar bütçe ayrılamaz, her bina yıkılmak zorunda değil. O bağlamda da yapı stokunun incelenmesi açısından baktığınızda bu ikinci safhasını oluşturuyor.”
Kentsel dönüşüm için ortak akıl vurgusu
Kentsel dönüşümün sağlıklı ilerlemesi için sadece bireysel değil, kurumsal iş birliğinin de önemli olduğunu söyleyen Şişik’e göre; bakanlıklar, yerel yönetimler, siyasi partiler, sivil toplum kuruluşları ve vatandaşların bir araya gelerek bir master plan doğrultusunda hareket etmesi gerekiyor.
Ayrıca planlama ve finansman aşamalarının kapsamlı şekilde ele alınması önem arz ediyor.
