İzmir'in Konak ilçesindeki Akdeniz Mahallesi'nde, Şehit Fethi Bey Caddesi'nde bulunan Büyük Kardiçalı Hanı, hem tarihi hem de kültürel mirasıyla önemli bir yapı. 1928’de inşa edilen bu tarihi han, sadece fiziksel yapısıyla değil, aynı zamanda geçirdiği evrimlerle de İzmir'in kültürel dokusunun bir parçası haline gelmiştir. Yakın tarihe kadar; sanatın ve kültürün merkezi olarak genç sanatçılara ilham vermek için kullanılan bu yapı, günümüzdeki haliyle hayal kırıklığı yaratmaktadır.
Mimarisi bakımından Büyük Kardıçalı Hanı
İzmir’in ilk betonarme yapısı: Büyük Kardiçalı Hanı, Türkiye'nin ilk betonarme binalarından biri olarak, inşa edildiği dönemin mimarlık anlayışını yansıtır. Yapının kerestesi İtalya’dan, demiri Almanya’dan, çimentosu ise Romanya’dan getirilmiştir. Bu uluslararası malzemeler, yapının sağlamlığını ve estetik değerini artırmıştır.
Hanın mimarı, Cumhuriyet dönemi Türkiye'sinin önde gelen isimlerinden olan Mehmet Fesçi Bey’dir. Yapı, Birinci Ulusal Mimari Akımı'nın örneklerinden biri olup, geleneksel Osmanlı ve Batı etkilerini harmanlayan bir tasarıma sahiptir. Han, sivri kemerli pencereler, metal yalancı kubbeler, çini panolar ve bitkisel motiflerle süslenmiş detaylarıyla dikkat çeker.
Yapının tarihsel gelişimi
Kardiçalı Hanı’nın sahibi İbrahim Bey, Kardiça'dan göç eden ve İzmir’e yerleşen ilk Türk tütün tüccarlarından birisidir. 1910 yılında İzmir’e göç eden İbrahim Bey, bir otel olan binayı alıp, kısa sürede bir tarım ticarethanesine dönüştürmüştür. Büyüyen iş hacmiyle birlikte, yapının genişletilmesine karar verilmiş ve Kardıçalı Hanı inşa edilmiştir.
Yapının sahibi İbrahim Bey’in ölümünden sonra, 1952 yılında han, varislerine devredilmiş ve zamanla çeşitli ticaret ve konaklama işlevlerine hizmet etmiştir. Bugün hanın 20’den fazla varisi bulunuyor. Yıllar içinde bakımsız kalan han, 2003 yılında önemli bir tadilat görmüş olsa da, hala özgünlüğünü koruyan önemli bir yapıdır. Özgünlüğünü koruyan bu yapı, günümüzde ne yazık ki atıl durumdadır. Şehir genelinde meydana gelen felaketler yapıyı derinden etkilemiştir.
Büyük Kardıçalı Hanı'nın günümüzdeki rolü
Bugün Büyük Kardiçalı Hanı, İzmir'deki sanatseverler için uzun yıllar boyunca bir 'merkez' olarak görülmüştür. Opera, bale, müzik, resim, heykel ve kukla sanatları gibi birçok sanat dalında eğitimlerin verildiği sanat kompleksine dönüşen bu yapı, TOBAV İzmir Şubesi gibi kültürel organizasyonlara da ev sahipliği yapmaktaydı.
Günümüzde Büyük Kardiçalı Hanı, 2019 yılında çıkan yangından hasar görmüştü. Bunun ardından 2020 yılında Seferihisar'da gerçekleşen 6.6 büyüklüğündeki depremden de zarar gören han, günümüzde kullanılamaz halde. Deprem sonrasında binaya öncelikle 'orta hasarlı' tanısı konurken, bu rapor sonraları 'az hasarlı' olarak güncellendi.
Konak Belediyesi tarafından verilen kararla han tamamen boşaltılırken, yapının etrafı giriş yapılamaz hale getirildi. Restore edilmesi beklenen yapının etrafı metruk bir bina gibi, tuğlalarla ve beton plakalarla kapatıldı.
Büyük Kardiçalı Hanı'na nasıl gidilir?
Büyük Kardiçalı Hanı'na ulaşmak için birçok seçenek mevcuttur. Bölgeden pek çok ESHOT hattı geçmektedir. Bu ESHOT otobüs hatları, şu şekilde sıralanabilir:
35-BALLIKUYU - KONAK
302-OTOGAR - KONAK
466-ŞİRİNYER AKTARMA MERKEZİ - KONAK
930-BORNOVA - KONAK
951-LOZAN MEYDANI - KONAK
121-MAVİŞEHİR AKTARMA MERKEZİ - KONAK
202-CUMHURİYET MEYDANI - HAVALİMANI
253-H.PINAR METRO 2 - KONAK
910-GAZİEMİR - KONAK
920-ÇİĞLİ - KONAK
940-BUCA - KONAK
950-NARLIDERE - KONAK
-Hanı İZDENİZ vapurlarını kullanarak ziyaret etmek isteyen yolcular, Alsancak Pasaport İskelesi'nde inerek kısa bir yürüyüşün ardından bölgeye varabilirler.
-İzmir Metrosu'nu kullanmak isteyen ziyaretçiler Çankaya durağına inerek Büyük Kardiçalı Hanı'nı ziyaret edebilirler.
