Cumhuriyet tarihine yön veren reformların mimarlarından Mahmut Esat Bozkurt’un öncülüğünde hazırlanan Türk Medeni Kanunu’nun yürürlüğe girmesinin hemen ardından, İzmir Cumhuriyet’in ve devrimlerin öncü kenti olarak tarihi bir ilke imza attı.
Medeni Kanun, 17 Şubat 1926’da kabul edilip 4 Nisan 1926’da Resmi Gazete’de yayımlandı; altı ay sonra 4 Ekim 1926’da yürürlüğe girdi. İzmir, bu köklü değişimin coşkusunu doyasıya yaşadı. Kentte, 21 Ekim 1926’da, kanunun yürürlüğe girmesinden sadece 17 gün sonra, İzmir Belediye Başkanlığı bünyesinde hazırlanan Beyler Sokağı’ndaki Medeni Nikah Dairesi’nde Cumhuriyet’in ilk resmi medeni nikahı gerçekleştirildi.
Nikah törenine, İzmir Belediye Reisi Aziz Akyürek, Dr. Mustafa Enver, Belediye Nikah Memuru Necati, Başkatip Sükrü ve Medeni Nikah Dairesi Müdürü Celal bey gibi isimler katıldı. Hizmet Gazetesi, ertesi gün “Şehrimizde İlk Medeni Nikah Kıyıldı” başlığı altında bu tarihi olayı coşku ve heyecanla duyurdu.
İzmir'in ilk medeni nikahları
İzmir’de medeni nikahla evlenen ilk çift, Alaşehirli Ali’ye Hanım ile İzmirli Abdul Hafız Bey, Belediye Başkanı Aziz Akyürek’in önderliğinde gerçekleştirilen nikah töreniyle evlendi. Bu tarihi törende, aynı gün ikinci bir medeni nikah da kıyılarak İzmirli Saim’e Hanım ile Osmanoğlu Ramiz Efendi’nin nikahı da akt edildi. Dönemin hizmet gazetesi ertesi gün “Şehrimizde İlk Medeni Nikah Kıyıldı” başlığıyla bu coşkulu ve heyecan dolu olayı duyururken, İzmir’in Cumhuriyetin ve modernleşmenin simgesi olarak yaşadığı bu unutulmaz an, şehrin sosyal hayatına yeni bir soluk getirdi.
Mahmut Esat Bozkurt’un önderliğinde, İsviçre Medeni Kanunu’nun Türkçe’ye çevrilip örnek alınmasıyla hazırlanan Türk Medeni Kanunu, basit dili ve kadın-erkek eşitliğine dayalı aile düzeniyle de dikkat çekiyordu. Bozkurt, 19. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı reformcularının hukuk alanında oluşturduğu temel yasa çalışmalarının devamı niteliğinde, hukuk sisteminin Batı örneklerinden ilham alarak modernleşmesi gerektiğini savundu.
İzmir, bu devrim niteliğindeki adımın coşkusunu ilk resmi medeni nikahın gerçekleştirilmesiyle taçlandırarak, cumhuriyetin hukuk ve toplumsal dönüşümdeki öncü rolünü simgeledi.
