İzmir’in Foça ilçesinde yer alan Ağalar Konağı, 300 yıllık geçmişiyle hem Antik Phokaia’nın hem de Osmanlı İmparatorluğu’nun izlerini günümüze taşıyan tarihi bir yapıdır. Ancak, 1992 yılında yaşanan büyük yangın sonucu önemli ölçüde tahrip olmuş, geriye sadece hatıralar kalmıştır.
İzmir'in sokağında saklı sessiz tarih: Ağalar Konağı
Foça’daki Ağalar Konağı, yalnızca bir yapı değil, bir zamanlar Foça’nın tarihi ve kültürel kimliğini yansıtan bir simgeydi. Yapı, Atatürk Mahallesi’nde, 48 ada 5, 6, 11 parseller üzerinde konumlanıyordu. Antik Phokaia yerleşkesinin izlerini taşıyan bu konak, hem Osmanlı dönemi hem de 21. yüzyıl başlarına kadar kullanılan bir iskan alanı olarak dikkat çekiyordu.
Ağalar Konağı, "Altı Taş Üstü Bağdadi Sıvalı" çıkmasız yapılar grubunun bir örneğiydi. Yapının mimarisi, özellikle "Ön Cephe 2. Kat Taş Çıkmalı" kesme taş cephesi ile dikkat çekiyordu. Safranbolu, Kayseri ve Batı Anadolu sakız tipi evlerinin özelliklerini taşıyan bu yapı, ahşap karkas ve yığma taş zemin üzerine inşa edilmişti. Ancak, ne yazık ki zaman içinde geriye pek fazla bir şey kalmadı.
Yangından geri kalanlar
1992 yılında meydana gelen büyük yangın, konağın büyük bir kısmını yok etti. O günden sonra geriye sadece yapının temel özellikleri ve hatıralar kaldı. Bu yangın, Foça’nın tarihi ve kültürel mirasının büyük bir kaybına yol açtı.
Cumhuriyet’in kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, 1933 yılında Foça’yı ziyaret ettiğinde bu yapıda kalmıştır. Atatürk’ün burada geçirdiği zaman, yapının tarihi önemini artırmış ve bu tarihi mirasın korunması gerektiğine dair bir işaret bırakmıştır.
Ağalar Konağı, Foça'nın tarihini ve kültürünü anlamak isteyenler için önemli bir noktadır. Ne yazık ki, geçmişteki yangın nedeniyle büyük oranda zarar görse de, bu yapı ve çevresindeki alanların korunması için yapılacak çalışmalar, Foça'nın kültürel mirasının gelecek nesillere aktarılması adına büyük önem taşımaktadır.
