19. yüzyılda büyük felaketler yaşayan İzmir’in dayanışma ruhunu gözler önüne seren Türkiye’nin en eski piyangosu Karantina’da düzenlendi. Prof. Dr. Ergun Laflı, bu tarihi piyango biletinin arkasındaki yardımlaşma kültürünü ve İzmir halkının nasıl kısa sürede toparlandığını aktardı.
İzmir’in 19. yüzyıldaki yardımlaşma kültürünün önemli örneklerinden biri olan tarihi piyango, kentin dayanışma ruhunu yansıtan unutulmuş bir felaketin ardından düzenlenen bir etkinlik olarak karşımıza çıkıyor. Dokuz Eylül Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ergun Laflı, o dönemde yaşanan felaketlerin ve halkın birbirine nasıl yardım ettiğinin izlerini taşıyan bu piyango bileti hakkında önemli bilgiler verdi.
İzmir’in felaketlerle mücadelesi ve dayanışma ruhu
19.yüzyılda İzmir üç büyük sel ve üç büyük deprem yaşadı. Ancak her felaketin ardından halkın birbirine yardım ederek hızla toparlandığı biliniyor. Prof. Dr. Laflı, bu dayanışmanın, sadece birkaç yıl içinde kenti eski haline döndüren bir güç olduğunu vurguluyor. Bu tür yardımlaşma kültürünü gösteren belgeler, günümüzde de piyango biletleri, ufak haberler veya cami yapılarının yazıtları gibi vesikalarla ortaya çıkıyor.
Karantina Bölgesi’nde çekilen piyango
Bu dayanışma örneklerinden biri, Karantina bölgesinde çekilen bir piyango biletiyle anılıyor. İzmir’in o dönemde büyük ölçüde ecnebiler tarafından mesken tutulmuş olan bu bölgesinde yaşayan halk, sel felaketinin ardından bir okulun bünyesinde hocaların öncülüğünde bir dernek kurarak yardım faaliyetlerini yürütmüş. Piyango bileti, o dönemdeki toplumsal yaşamı ve yardımlaşmayı gözler önüne seren önemli bir vesika.
Yetim ve ıslahanelere destek
Bu dönemlerde İzmir’de yetimhaneler ve ıslahaneler de halkın yardımlaşma faaliyetlerinden fayda sağlamış. Balkanlardan getirilen çocuklar için endüstri eğitimi verilmesi ve yatılı olarak bu kurumlarda kalmaları sağlanmış.
Prof. Dr. Laflı, bu süreçte bazı çocukların anne babalarının hala hayatta olmasına rağmen, uzak diyarlardan getirilerek yatılı okullarda bırakıldığını ifade ediyor. Bu dayanışma ve eğitim çabaları, piyangonun kazandırdığı fonlarla desteklenmiş.
Ecnebi halkın katkıları
İzmir’in o dönemdeki demografik yapısı büyük oranda ecnebilerden oluşuyordu. Türklerin ise Karantina bölgesinde çok az sayıda bulunduğunu belirten Prof. Dr. Laflı, bu piyango etkinliğinin de büyük olasılıkla ecnebi halkın bir araya gelerek gerçekleştirdiği bir dayanışma organizasyonu olduğunu ifade ediyor. Yahudi topluluğunun da bu tür etkinliklerde yer almış olabileceğine dikkat çeken Laflı, bu dayanışma ruhunun Türk-İslam geleneğinde pek rastlanmayan bir yardımseverlik anlayışı ile yapıldığını belirtiyor.
19. Yüzyıl İzmir’inin kimliği
19.yüzyılın sonlarında İzmir’de yaşanan bu olay, o dönemdeki kimlik ve dayanışma duygusunun güçlü bir yansıması olarak karşımıza çıkıyor. Piyango bileti, o dönemin sosyal yapısını, halkın yardımlaşma anlayışını ve kent kimliğini anlamamız için önemli bir belge niteliğinde.
Prof. Dr. Laflı, bu biletin İzmir’in 19. yüzyıl sonlarında nasıl bir halk kimliğine sahip olduğunu gösteren nadir belgelerden biri olduğunu vurguluyor.
Bu unutulmuş olay, İzmir’in geçmişteki yardımlaşma ve dayanışma kültürünü yeniden hatırlatırken, kentin tarihine ışık tutuyor.
