İzmir’in Selçuk ilçesinde yer alan Eski Tekel Binası, 19. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilerek tütün ve incir depolama ambarı olarak kullanılmıştır. Cumhuriyet Dönemi'nde Tekel’e devredilen yapı, yıllar içinde farklı işlevler üstlenmiş ve son olarak Kent Belleği Kültür Müzesi’ne dönüştürülmüştür. Günümüzde bölgenin tarihi, kültürel ve sosyal belleğini yansıtan bu yapı, birçok etkinliğe ev sahipliği yapmaktadır.
Osmanlı’dan Cumhuriyet’e
Selçuk’un en önemli endüstri miraslarından biri olan Eski Tekel Binası, İzmir-Aydın demiryolunun inşası sırasında inşa edildi. Osmanlı döneminde reji ambarı olarak kullanılan yapı, Selçuk Tren İstasyonu’nun açılmasıyla birlikte tütün ve incirlerin depolandığı bir merkez haline geldi. Cumhuriyet döneminde Tekel tarafından devralınan bina, 1985 yılına kadar tütün ambarı olarak işlev gördü.
1985 sonrası tasfiye edilen bina, 1992’de Maliye Bakanlığı tarafından Kültür Bakanlığı’na devredildi ve müze ile kütüphane olarak kullanılması planlandı. 1993’te tescillenen yapının Tarım Kültürleri Müzesi olması için restorasyon çalışmaları başladı, ancak proje hayata geçirilmedi. 2007 yılında Selçuk Belediyesi’ne devredilen bina, yapılan restorasyonlarla 2012 yılında Selçuk Efes Kent Belleği Merkezi olarak yeniden işlevlendirildi.
Kent Belleği Kültür Müzesi’ne dönüşüm
Selçuk’un 8.000 yıllık tarihine ışık tutan bu yapı, kapsamlı bir çalışma ile Kent Belleği olarak tasarlandı. Kentin sosyal, ekonomik ve politik yapısını yansıtan arşiv çalışmaları, sözlü tarih görüşmeleri ve çeşitli kültürel etkinliklerle müze kimliği kazandı.
Binanın bölümleri şu şekilde düzenlendi;
- Zemin kat: Tütün ve tütüncülük ile ilgili eşyalar ve hikâyelerin yer aldığı sergi salonu.
- Birinci kat: Arşiv, kütüphane ve sergi panoları.
- İkinci kat: Sergi ve konferans salonu.
Bu mekânda sürekli sergiler, sempozyumlar, söyleşiler, atölyeler, şiir ve müzik dinletileri gibi kültürel etkinlikler düzenlenmektedir. Aynı zamanda zenginleştirilen basılı ve dijital arşivi ile kent kimliğine önemli katkılar sunmaktadır.
Mimari yapısı ve koruma süreci
Üç kattan oluşan taş bina, ahşap çatı ve kiremitle kaplıdır. Kat bölmeleri ahşaptan yapılmış olup, pencerelerinde tuğla işçiliği göze çarpmaktadır. 1993 yılında koruma altına alınan bina, 2001 yılında tescillenerek tarihi miras olarak korunmaya devam etmektedir.
Kent Belleği Ve Kültür Mirası Müzesi nerededir nasıl gidilir?
İzmir’in Selçuk ilçesindedir. İzmir şehir merkezine uzaklığı 80 kilometredir. İzmir şehir merkezinden İZBAN ile Selçuk İstasyonu’na giderek binaya yürüyerek ulaşabilirsiniz.
