Batuhan KAYA/İz Gazete- İzmir Büyükşehir Belediyesi (İzBB), Menemen Koyundere’deki 90 bin metrekarelik alanda inşa edeceği 3 bin 100 konutun lansman törenini, Tarihi Havagazı Fabrikası’nda gerçekleştirdi. Törene, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay, Başkan Vekili Zafer Levent Yıldır, Meclis Grup Başkan Vekili Altan İnanç, İlçe Belediye Başkanları, Ekonomist Özgür Demirtaş ve çok sayıda basın mensubu katıldı.
Tugay, açılış konuşmasında, “Bugün sizlere seçim öncesinde halkımız için 25 bin sosyal konut yapacağız sözümüzü gerçekleştirmenin ilk adımı olan bu evrede yapacağımız sosyal konut projesini anlatmak üzere buradayım. Tanıtım videosunu izlerken ve bu konu sizlere ilk iletildiğinde herkesin biraz şaşkınlık yaşadığını, ‘belediye bu işi niye yapsın’ gibi soruların aklınızda oluştuğunu biliyorum. Bunlara cevap vermek adına başlangıç aşamasında huzurlarınızdayız. Her şeyden önce neden yaptığımızı sizlere söylemek isterim. Biliyorsunuz, barınma hakkı en temel insan hakkıdır. Barınma için ihtiyaç olan konut hakkı, bireyin insan onuruna yakışır bir konuta olan ihtiyacını kolay ve sürdürülebilir şekilde karşılamasını ifade eden bir haktır. Konut hakkı, BM Beyannamesi ile ifade edilmiştir. Konferans sonrasında ilan edilen ‘Herkes için Sürdürülebilir Kentler Bildirgesi’nde de ifade edilmiş bir haktır. Anayasamızda da konut hakkı başlıklı madde de devlet, konut ihtiyacını karşılayacak tedbirleri alır ve ayrıca Toplu Konut Teşebbüslerini destekler’ denmiştir” ifadelerini kullandı.
“Konut krizine karşı adım atmaya karar verdik”
Tüm Türkiye’de kendini gösteren konut krizine karşı İzBB olarak adım atmaya karar verdiklerini söyleyen Tugay, “Yerel yönetimler olarak son zamanlarda çok daha belirgin bir şekilde yaşadığımız krizi gidermek için bir adım atmaya karar verdik. Egeşehir Planlama Şirketimizi görevlendirdik ve onun çalışmasıyla bugün bu lansmanı yapma noktasındayız. Geçmişten bugüne konut edindirme odaklı yaklaşımlar, bugün ortaya çıkan konut edinmeye ilişkin ödenebilirlik sorunu konut sahibi olmayı zor bir duruma getirdi. Kredilerin yüksek olmasına ek olarak maliyetlerde yaşanan artışlar, konut satışlarının yüksekliği, konutların belli bir gruba hitap etmesi ve kiralardaki artışlar nedeniyle konut krizi derinleşti. Küresel ekonomide konut bir birikim aracı olarak öne çıkarken barınma ikinci plana atıldı. Küresel konut ödenebilirliği krizi ortamında piyasalar ev sahibi ve kiracıların eşitsiz bir mücadele alanına dönüştü” diye konuştu.
“Tüm kamu sorumluluk almalı”
Konut üretiminde tüm kamunun sorumluluk alması gerektiğini vurgulayan Tugay, “Bugün eğer uluslararası verilere göre ödenen kira hane gelirinin yüzde 30’unu geçmemelidir ama bu gidişatta insanların aylık gelirleriyle bile kira ödeyemediğini hepimiz biliyoruz. Türkiye’de değişen merkezi hükümet politikaları ile inşaat sektörünün hacmi artış gösterirken araştırmalar, bütün gelir grupları tarafından konutların erişilebilir olmadığını göstermektedir. Konut fiyatlarının yüzde 91 artış gösterdiği ülkemiz, fiyatların en hızlı yükseldiği ülke olmuştur. TÜİK verileri incelendiğinde konut ruhsatlarında özel sektörün payının yüzde 92,3 olduğu görülmüştür. Bu veriler, Türkiye’de konut üretiminin büyük ölçüde özel sektörün arzına bırakıldığını göstermektedir. Konut hakkının en temel insan hakkı olduğunu düşünüyorsak, insanların ihtiyacı için çalışmak zorunda olduğumuzun farkındaysak tüm kamunun, yerel yönetimler de dahil bu konuda sorumluluk alması gerektiğini düşünmeliyiz. Bu nedenle İzBB olarak kendi arsalarımız ve kendi bütçemizin gücüyle insanlarımıza sosyal konut yapmayı, onlara ödeyebilecekleri şartlarda konut edindirmeyi bir görev bildik. O nedenle bugün bu sorumluluğun ilk adımını Menemen’de 3 bin 100 konutu vatandaşlarımıza uygun şartlarda ödeme imkanıyla sunma kararını verdik. Türkiye’de güvenli bir çatı altında yaşamak kimsenin lütfuna bağlı olmamalıdır” dedi.
“KKM için giden 48 milyar dolarla 1 milyon konut yapılabilirdi”
Merkez iktidarın sermayeyi belirli bir azınlığı daha da zengin etmek için kullandığını ifade eden ve KKM örneğini veren Tugay, “Barınma, kişilerin, insan olmanın onuruna bağlı yaşaması için devletin sağlaması gereken en temel haklardandır. TOKİ gibi kurumlar devletin ödeme kolaylığını sunan sosyal konutlar üretmesi amacıyla kurulmuştu ama maalesef lüks konutlar üretildi. Yoksul ailelere kira desteği sağlanmadı ve sonuçta kiralar kontrolsüz bir şekilde yükseldi ve milyonlarca insan kirasını ödeyemez hale geldi. Kamunun kaynaklarını, halkın barınma hakkını sağlamak için değil belirli bir azınlığın servetini büyütmek için kullanır duruma geldik. Bir örnek KKM konusu, sadece 2 yılda KKM için Hazine ve Merkez Bankası’ndan 48 milyar dolar kullanıldı. Bu paranın büyük bir kısmı azınlığın cebine aktarıldı. Oysa bu 48 milyar dolar ile 972 bin sosyal konut inşa edebilir, 3 milyon vatandaşımızı güvenli konut sahibi yapabilirdik. Bu tercih edilmedi çünkü konuta bir yatırım ve rant aracı olarak bakıldı” ifadelerine yer verdi.
“Kim 5 milyon 900 bin TL ödeyebilir?”
Emlak Konut’un duyurduğu son konut projesini ve fiyatları eleştiren Tugay, “Son zamanlarda Emlak Konut’un kampanyasına baktığımızda en düşük konut fiyatı 5 milyon 900 bin TL. Bu parayı kaç kişinin ödeyebileceğini sizin takdirlerinize bırakıyorum. Biz İzBB olarak sosyal belediyecilik anlayışı gereği kaynaklarımızın bir kısmını Türkiye’ye örnek olacak şekilde sosyal konut üretmeye harcayacağız. Son zamanlarda karşılaştığımız kesintilere rağmen bu projeyle 3 bin 100 konutu 2 yıl içerisinde bitirmeyi ve halkımıza sunmayı hedefliyoruz. Aylık 15 bin TL’den başlayan taksitlerle insanlarımızı ev sahibi yapacağız. Meselenin siyasi bir tercih konusu olduğunu düşünüyoruz. Biz, kaynakların nereye harcandığı konusunda bir tercih yapıyoruz. Ya halkı besleyeceğiz ya da sermayeyi ve betonu. Biz, halkçı belediyeciler olarak tercihimizi hep insandan yana kullandık. Konut, bir lüks değildir, yatırım aracı değildir, temel bir insan hakkıdır. İzmir’de yaptığımız işlerle bunu insanlarımıza göstereceğiz” diye konuştu.
“5 yıl içinde 25 bin konut ya tamamlanacak ya da belli seviyeye gelecek”
Tugay, adaylık döneminde verdiği, ’25 bin sosyal konut inşa edeceğiz’ sözünü tutacağını ifade ettiği konuşmasını, şöyle noktaladı:
“Seçimde 25 bin konut vaadimizdi, başlangıçlar hep zordur ama 5 yıl içinde bu projelerin hepsi tamamlanmış ya da bir aşamaya gelmiş olacak. Hayalimiz alt ve orta gelirli insanlarımızı ev sahibi yapmak. Uygun bir finansman modeliyle bu projeyi geliştirdiğimize inanıyoruz ve TÜİK’in verilerini inceleyerek bu modeli geliştirdiğimizi, finans modelini asgari ücrete göre planladığımızı ve olağanüstü enflasyon artışına karşı taksit artışı için yüzde 30’u sınır olarak belirlediğimizi söylemek isterim. 10 yıl vadede insanlar hem oturacak hem de kiralarını ödeyecek. Sonraki projelerde de amacımız sadece konut yapmak değil, insanlara bir yaşam alanı sunmak olacak. O nedenle hem çevreci hem sosyal olanaklar açısından yeterliliğe sahip ve aynı zamanda da güvenli alanlar oluşturacağız. Bir ülkenin gelişmişliği gökdelenleriyle değil, insanların huzur içerisinde yaşayabileceği yuvalarla ölçülür. İzmirlilere, değerli hemşerilerimize şimdiden hayırlı olsun diyorum. Sadece bina yapmayacağız, aynı zamanda devletle halkın birbirine yeniden kavuştuğu bir iş yapmış olacağız.”
“Ranta dönüşmemesi lazım”
Projeyi satın alanların bir süre satamayacağını söyleyen Tugay, “5 yıl konutların satılamaması gibi bir düşüncemiz var ama henüz netleşmedi. Bir tür ranta dönüşmemesi için böyle bir şart getirilmeli diye düşünüyorum. Sübvansiyon açısından ise biz sahip olduğumuz arsayı satmayarak ciddi bir sübvansiyon yapmış oluyoruz” dedi.
“Merkezi hükümetle yarışacak değiliz”
Tugay, toplu konut üretiminde merkezi hükümetle yarışmadıklarını ifade ederek, “Merkezi hükümetin bunu engellemesi için bir neden görmüyorum. Biz, İzBB olarak merkezi hükümet ile bir yarış ve rekabet içerisinde değiliz. Bir sosyal ihtiyacın farkındayız. İzmir’de böyle bir sorun olduğu için bu adımı atıyoruz. Normalde bize engel olmasını değil destek olmasını isteriz. Aslında bakanlık ve TOKİ ile görüşmelerimiz de oldu ve bundan sonra belki bir iş birliği olur diye düşünüyorum” diye konuştu.
“Maliyet 10 milyar TL olacak”
Projenin maliyetinin 10 milyar TL’yi bulacağını açıklayan Tugay, “Elbette hedeflerin üzerine çıkmayı isteriz ama biliyorsunuz bu biraz da ülkenin şartlarıyla ilgili. Kolaylaştırıcı bir ekonomik ortam olursa daha iyisini yapmak isteriz. Kendi adıma şuna inanıyorum, modeli doğru oturtursak o zaman tabi ki yaparız. Projenin maliyetiyle ilgili net rakamlar yok tahmini rakamlar var. İhaleler yapıldıkça netleşecek ama bu proje için 10 milyar TL civarında bir maliyet hesabı var” ifadelerine yerdi.
“Kooperatif projeleri devam edecek”
Tugay, kooperatiflerin devam edip etmeyeceğiyle ilgili soruya, “Kooperatif projeleri devam ediyor. Orada sorun para değil daha çok hukuki sorunlardı. Bizi zorlayan mevzuat ve hukuki sorunlar nedeniyle bu konuda şu ana kadar istediğimiz hızda olayı ilerletemedik ama sizler de takip ediyorsunuzdur sorunları önemli ölçüde çözdük. Kooperatif üyeleriyle de anlaştıktan sonra hızlıca tamamlayacağız. Örnekköy’deki 2 alan ihale edildi ve orada bugün ya da yarın inşaat başlayacak. Diğer etapları da ihale edeceğiz ve en hızlı sürede bitireceğiz. O ve bu birbirini engellemiyor. İkisi farklı işler ve ikisi de bizim için önemli” yanıtını verdi.
“10 ilçemizde ön proje çalışmaları devam ediyor”
Tugay, 10 ilçe için ön proje çalışmalarının devam ettiğini ve en uzak ilçeye de sosyal konut inşa edeceklerini söyleyerek, “Teorik olarak 30 ilçemizde buna benzer projeler yapacağımızı söylemek isterim. Adlarını telaffuz etmem doğru değil ama şu anda 10 ilçemizde ön projeler devam ediyor. En uzak ilçemizde de var. Şehrin her alanında sağlıklı, dengeli ve çevreyle uyumlu yaşam alanları oluşturmak adına bunu istiyoruz. Çok önemli kentsel dönüşüm projelerimiz var ama kentsel dönüşümü İzmir’de çok önemsiyoruz. 3 temel programa odaklandık, biri altyapı, diğeri trafik ve ulaşım, öbürü de kentsel dönüşüm. Ben tarihi adımlar atacağımıza inanıyorum” diye konuştu.
