Gizem TABAN ŞEBER/İZGAZETE- İzmir Büyükşehir Belediyesi (İzBB) kasım ayı olağan yedinci meclis oturumu İzBB Başkanvekili Cumhuriyet Halk Partili (CHP) Mustafa Özuslu idaresinde gerçekleşti. Toplantıda ESHOT Genel Müdürlüğü’nün 2024 Mali Yılı Performans Programı ve 2024-2026 Dönemi Mali Yılı Bütçe Tasarısı görüşüldü.
Yüzde 100'lük artış
ESHOT’un 2024 bütçesi, 2023 yılına oranla yaklaşık yüzde 100’lük artışla 11 milyar 290 milyon TL olarak belirlendi. AKP ve MHP’nin ret, CHP ve İYİ Parti’nin olumlu oyu kullandığı ESHOT Genel Müdürlüğü 2024 Mali Yılı Performans Programı ve 2024-2026 Dönemi Mali Yılı Bütçe Tasarısı oy çokluğuyla kabul edildi.
Canla başla çalışıyor
ESHOT’un performans programı ve bütçe tasarısı hakkında söz alan CHP Grup Sözcüsü Gamze Gül Çamur, “ESHOT, kentimizdeki toplu ulaşım hizmetinin amiral gemisi olarak gece gündüz canla başla çalışmakta, çalışmaya da devam edecektir. Filosunu ve hizmetlerini sürekli geliştiriyor, yeniliyor. ESHOT; 4 bin 677 personel, bin 728 otobüs, 139 adet hizmet aracı, 10 bin 468 adet durak, 17 bin 672 metrekare hizmet alanından oluşan 5 atölye ve 7 garajla kentimize toplu ulaşım hizmeti vermektedir. Banliyö, vapur, tramvay ve metro ile entegre 9 bağlantı noktası ile 33 adet aktarma merkezini içeren tolu ulaşım ağında toplam 418 hat da her gün bin 300’den fazla otobüs seferi yapıyor” diye konuştu.
Ek finansman gerekiyor
ESHOT’un hedefleri doğrultusunda ek finansman gerektiğini kaydeden CHP’li Çamur, “Sağlıklı yarınlar için 2050’de sıfır karbon hedefi koyduk, alternatif, sürdürülebilir ve çevreci ulaşım yatırımlarını bir bir hayata geçiriyoruz. ESHOT’un stratejik hedefleri doğrultusunda; İzmir’i ulaşım kalitesi yüksek, yaygın ve herkes için erişilebilir bir kente dönüştürme, ulaşımda bütünleşme ve ulaşım taleplerinin yönetilmesi, kurumsal kapasite ve işleyişin kaynak yönetimi ile daha verimli hale getirilmesi, çevreye duyarlı uygulamalar ile teknolojileri yaygınlaştırmak için 2024 kaynak ihtiyacımız 12 milyar 900 milyon… Bu kaynak ihtiyacımızı karşılayacak gelire sahip miyiz? Ne yazık ki hayır. 2023 ve önceki yılların verilerine göre 2024 gelirlerimiz 8 milyar 890 milyon 800 bin TL, gider-gelir birbirini karşılamıyor. Yani kalan miktarı finanse edeceğiz. Geçmiş yıllarda ekonomik krize rağmen nasıl hem borç ödeyip hem yatırım yaptıysak yine aynı şekilde yapacağız. Üstelik gelirimizi kendimizin belirleme hakkımızın da elimizden alındığı halde…” açıklamalarında bulundu. Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı CHP Meclis Üyesi Bülent Köklü ise, “ESHOT’a öngörülen İzBB katkısının 3 milyar 276 milyon TL, bugüne kadar yapılan miktarın ise 2 milyar 179 milyon TL olduğunu söyledi.
Kendimiz belirleyemiyoruz
Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME) ile ilgili eleştirilerde bulunan Çamur, “ESHOT olarak gelirimizi kendimiz belirleyemiyoruz. Hükümette bütçe açığını milletin sırtına vergi yükleriyle kapatmaya çalışanlar, UKOME’de yaptıkları merkezi hükümet temsilcisi sayısındaki değişiklikle belediyelerin, özellikle muhalif belediyelerin toplu taşıma hizmetinde kendilerine bir silah aracı olarak kullanacağını düşündüğüm bir uygulamaya gitti. Yani biz bugün kendimizin belirleyemediği gelirimizi oylayacağız” ifadelerini kullandı.
45 TL olması gerekirken
Toplu ulaşım tarifelerinin ülkenin ekonomik şartlarına göre artmadığına dikkat çeken Çamur, “Toplu ulaşımda en büyük gelir kaynağı bilet tarifeleri… Nisan 2019’a güncellenmiş olsaydı bugün tam biniş ücreti 19 lira 47 kuruş olmasın gerekiyordu ama bugün 13 lira… Şayet motorine gelen zam oranına göre ücret tarifesini belirlersek bugün tam biletin 45 lira olması gerekiyor. Bu da ESHOT’un ne zor koşullar altında yoku var ederek çalıştığını göstermektedir” dedi.
AKP’den ESHOT’A tebrik
AKP’ Grup Başkanvekili Özgür Hızal, eleştirilerini sıralamasının ardından ESHOT’u Sayıştay Raporu ile ilgili takdir ettiğini söyledi. AKP’li Hızal, “Bu güzel bir sayıştay denetim raporu, teşekkür ediyorum, tebrik ediyorum” dedi.
Bütçe hakkının ihlalidir
Oturumun sonunda söz alan CHP Grup Başkanvekili Murat Aydın, eleştirilere yanıt verirken ülkenin içinde bulunduğu ekonomik krize rağmen ESHOT’un çok başarılı olduğunu dile getirdi. UKOME konusunda hükümete tepki gösteren CHP’li Aydın, şunları söyledi:
"Bütçe dediğiniz şey gelir ve gider kalemlerinden oluşur. Bir kurum gelirlerini hesaplar ve bununla nasıl giderler ortaya koyacağını hesaplar. Ve bütçe hakkı 1215 Magna Carta’dan beri halkındır. Halkın seçtiği meclisler eliyle kullanılır. ESHOT Genel Müdürlüğü’nün en büyük gelir kalemlerinden bilet fiyatlarını bu meclisin görev alanında olmadığını bir yönetmelikle belirleyip bir idari kurula vermek açıkça halkın bütçe hakkını ihlaldir. Üstelik bu kurumun yapısını değiştirip merkezi hükümet atamasıyla gelen kişileri çoğunluğa koymak Anayasa’daki yerinden yönetim ilkesini tümüyle bertaraf etmektedir.”
Engel olarak görmeyiz
Zorlukları engel olarak görmediklerini vurgulayan CHP’li Aydın, “Biz devri iktidarlarda hiçbir rahat gün görmedik. 2019’da da rahat görmedik. Her zaman söylediğimiz ekonomik kriz bizim yeni gördüğümüz bir şey değil. Söylemeye çalıştığımız şeylerle ülke ekonomisini batıran siyasi iktidarın yarattığı idari ve ekonomik iklimle ne işler başardığımızı anlatmaya çalışıyoruz. Bunu anlatmak zorundayız; biz yaptığımız tüm harcamaları, tüm bu işleri bu ülkenin ekonomisi içerisinde yapıyoruz. Her zaman zorlukları daha çok aşmaya gayret gösteriyoruz. Zorlukları imkansızlıkları önümüzde engel olarak görmüyoruz. Türkiye’de otobüs yaş ortalaması 15.4 yıl, ESHOT’un ise 6.3 yıl… Göreve geldiğimizde dile getirdiğimiz otobüs sayısının üstünde çok otobüs alımı yaptık. O yüzden zorlukları engel olarak görmeyiz, zorluklar bizi yapmak istediğimiz şeylerden alıkoymaz, sadece yavaşlatabilir. Bütün bu çabayı görmezden gelemezsiniz. Bu partinin yönetim anlayışı ile aranızdaki farkı izah edemezsiniz” ifadelerini kullandı.
Eleştirilere yanıt verdi
AKP Grubu’nun eleştirilerine yanıt veren CHP’li Aydın, “AK belediyecilik örnekleri verdiniz ben de bir örnek vereyim; İzmir’de otobüs fiyatları kilometre başına 39 kuruş, bu öğrenci biletinde 13 kuruşa iniyor. Ordu’da sizin belediyenizde 3 lira 23 kuruş… ESHOT’a, ‘sahayı bilmiyor’ denildi. ESHOT, günde 270 bin kilometre yol yapıyor. Bütün birimleriyle İzmir’in her karışında yer alıyor. Yöneticileri de sahada görev yapıyor. Bunu sahada daha az çalışan bir birim için söyleyebilirsiniz belki ama ESHOT için söylemeniz tuhaf… Dünyanın her yerinde toplu ulaşım idareler tarafından sübvanse edilir doğru ama bu oran dünyada yüzde 30 ve bu sübvansiyon sadece belediyenin üstüne bırakılmaz. Bu, devletin tüm birimleriyle yapılan bir şeydir. Toplu ulaşım kamusal bir haktır. Ama hükümetin bütçesi, belediyelerin toplu ulaşımda kullandığı ÖTV’den bile vazgeçemeyecek durumda…İzBB’nin toplu ulaşım fiyatlarını ucuz kılabilmek için verdiği para tüm sosyal yardımlarının kat kat üstünde… Günlük binişlerin yüzde 35’i tam biletle yapıldığı halde bunu başarıyor” açıklamalarında bulundu.
Daha iyisini yine biz yaparız
CHP’li Aydın, konuşmasını şöyle sürdürdü: “Toplu ulaşımdan ücretsiz yararlanacak kişileri doğru düzgün belirleyelim. Asgari ücretliden tam bilet alıyoruz. Devletin, bunun finansmanı konusunda bir çözüm bulması gerekir. Bizim ülkümüz toplu ulaşım ücretsiz olsun herkes için… Ama bunun hepsini yerel yönetim bütçesine bırakırsanız o yerel yönetim diğer hizmetlerini yapamaz hale gelir. İzBB de bu yüzden 45 milyarlık bütçenin 6 milyarını ESHOT’a aktaracak… Toplu ulaşımı daha kaliteli, daha çevreci yapmak için daha fazla çalışacağız. Başardıklarımızın daha fazlasını yapmak üzere çalışacağız. Başarılı bulduğunuz ESHOT’u da İzBB ve Tunç Soyer yönetiyor. İzBB’nin kötü yönetildiğini söyleyen arkadaşlarımız bir yandan da ‘Bu meclisin aldığı kararların yüzde 95’ine evet oyu verdik’ diyorlar. Kötü yönetiliyorsa bu kararları neden onaylıyorsunuz? Daha iyisini yapmak için canla başla çalışmaya devam edeceğiz. İzmir 2024’te de yine CHP’li bir belediyeyle devam edecek. Daha iyisini yine biz yapacağız.”
