Ege Üniversitesi Tarih Bölümü öğrencisi ve araştırmacı Nehir Yılmaz’ın doktora tezi, Türkiye Cumhuriyeti’nin ekonomik bağımsızlığına giden yolda atılan en önemli adımlardan biri olan 1929 Gümrük Kanunu’nu tarihsel ve bilimsel bir çerçevede ele alıyor. “İmparatorluktan Cumhuriyet’e İntikal Eden Gümrükler: (1916-1929)” başlıklı bu tez, özellikle İzmir’in stratejik rolüne ışık tutuyor.
Nehir Yılmaz, bu çalışmanın önemine dair şu ifadeleri kullanıyor:
“1929 Gümrük Kanunu, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin iktisadi bağımsızlığını sağlayan temel unsurlardan biri olmuştur. Bu kanun, yalnızca bilimsel bir boşluğu doldurmakla kalmamış, aynı zamanda tarihsel perspektifimizin şekillenmesinde önemli bir mihenk taşı olmuştur.”
İzmir’in bu bağlamdaki rolüne dikkat çeken Yılmaz, kentin Cumhuriyet’in ekonomik ve ticari anlamda parlayan yıldızı olduğunu belirtiyor:
“Hem deniz ticareti bağlamında hinterlandının genişliği hem de Cumhuriyet döneminin en dinamik şehirlerinden biri olması nedeniyle İzmir, bu araştırmamızın merkezi olmuştur. 1929 Gümrük Kanunu’nun uygulandığı en kritik noktalardan biri olarak, sanayi ve ticaretin birbiriyle ilişkili yapısını ve bu ilişkinin devlet ekonomisine katkısını ortaya koymak açısından İzmir eşsiz bir örnek teşkil etmektedir.”
Osmanlı'dan cumhuriyete iktisadi geçiş
Araştırma, Osmanlı’dan devralınan sanayi boşluğunu doldurmak amacıyla Türkiye Cumhuriyeti’nin ithalat esaslı bir ekonomik politika izlediğini ve 1929 Gümrük Kanunu’nun bu politikayı desteklemek adına hayati bir rol oynadığını ortaya koyuyor. Yılmaz, Lozan sonrası ekonomik ve sanayi anlamında bağımsızlık arayışlarının, gümrüklerin devlet ekonomisinin en önemli gelir kaynaklarından biri haline gelmesini sağladığını belirtiyor.
İzmir, bu süreçte sadece ticaretin merkezi olmakla kalmamış, aynı zamanda Türkiye’nin modernleşme ve ekonomik kalkınma çabalarının somut bir örneği haline gelmiştir. Limanları, hinterlandı ve ticaret ağlarıyla İzmir, 1929 Gümrük Kanunu’nun hem teori hem de pratikte hayata geçirildiği öncü şehirlerden biri olarak öne çıkıyor.
1929 Gümrük Kanunu ve bilimsel perspektif
Nehir Yılmaz’ın çalışması, 1929 Gümrük Kanunu’nun yalnızca hukuki bir düzenleme değil, aynı zamanda Cumhuriyet’in ekonomik bağımsızlık mücadelesinin bir sembolü olduğunu vurguluyor. Bu tezin, sanayi ve ticaret ilişkilerini, devlet maliyesine etkilerini ve bu süreçte İzmir’in benzersiz rolünü bilimsel bir temel üzerinde yeniden tanımladığı ifade ediliyor.
Yeni Cumhuriyet’in parlayan yıldızı İzmir, tarihsel ve stratejik önemiyle bir kez daha hak ettiği yere dikkat çekiyor.
