İzmir’de iki büyük tren istasyonu var: Biri Basmane Tren Garı, biri de Alsancak Tren Garı. Alsancak 1858’de, Basmane1866 yılında açıldı. İzmir-Aydın demiryolu hattının başlangıç istasyonu olan Alsancak Tren Garı, Aydın’ın incirini ve diğer tarım ürünleri bir ihracat merkezi olan İzmir Rıhtımı’na oradan dünyaya taşıyordu. Ancak ilk olarak Alsancak Garı değil, buraya gelmeden evvel arada bir istasyon açılmıştı: Kemer Tren İstasyonu…
Kemer Tren İstasyonu binası, günümüzde İzmir’in Konak ilçesinde zamana meydan okurcasına ayakta duruyor. İstasyon Osmanlı döneminden günümüze uzanan geçmişi boyunca kentin demiryolu ulaşımında önemli bir rol oynadı.
İngiliz sermayeli Ottoman Railway Company (Osmanlı Demiryolu Şirketi) tarafından yürütülen İzmir–Aydın demiryolu projesinde Alsancak (Punta) ana istasyonla birlikte şehrin ikinci durağı olarak Kemer seçildi.
Demiryolu 1860 yılında Torbalı ilçesine ulaştığında, İzmir–Aydın demiryolunda ilk trenler çalışmaya başladı. Çoğunlukla incir taşıyan yük trenleri Kemer deposunda yük boşaltır ve at arabasıyla İzmir’e dağıtılırdı. Güneyden gelen yük trenleri ile doğu ve kuzeyden gelen at arabası kervanları da Kemer’de yük boşaltırdı.
Araştırmalara göre ilk yıllarında Kemer istasyonu İzmir’in ana yük deposuydu. Bu sayede Kemer, İzmir’in erken demiryolu döneminde ana yük merkezi olarak öne çıktı. O dönem kervan yollarının şehre giriş noktalarından birine yakın olduğu için istasyon “Kervan Köprüsü” adıyla anıldı.1857’de inşa edilen Kemer Tren İstasyonu ise İzmir-Aydın demiryolu hattının ilk durağı oldu.
Banliyö seferlerine hizmet verdi, 2006’da kapatıldı
Osmanlı döneminin ardından demiryolu işletmesinin Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) kurularak 1935’te devletleştirilmesiyle Kemer İstasyonu TCDD bünyesine geçti; bu süreçte istasyonun adı “Kemer” olarak benimsendi. İzleyen yıllarda kent içi banliyö seferlerinin önemli bir durağı hâline gelen istasyon, özellikle Alsancak–Buca hattında uzun yıllar yolcu taşıdı.
1970’te yenilenen istasyon tesisleri, bu tarihten itibaren Alsancak–Cumaovası (Menderes) arasında işleyen banliyö trenlerine de hizmet vermeye başladı.
Kemer İstasyonu Temmuz 2006’da İzmir’in modern banliyö sistemi projesi İZBAN’ın inşaat çalışmaları kapsamında yolcu trafiğine kapatıldı. Böylece istasyonun, 148 yıl aralıksız sürdürdüğü demiryolu hizmeti de sekteye uğradı.
Yaklaşık dört yıllık aranın ardından, İZBAN (İzmir Banliyö) projesi kapsamında Kemer’de yeni istasyon altyapısı inşa edildi. Elektrifikasyon sistemleriyle modernize edilen istasyon, 30 Ağustos 2010 tarihinde İZBAN hattı üzerinde yeniden işletmeye açıldı.
Günümüzde Kemer, İZBAN’ın kuzeyde Aliağa ve Menemen’den başlayıp güneyde Cumaovası ve Tepeköy’e uzanan ana banliyö hattı üzerinde yer alıyor ve her iki yönde işleyen trenlere hizmet veriyor. Peki hem Türkiye’nin hem de İzmir’in bu en eski tren istasyonuna ne oldu?
İZBAN’la yolculuk yaparken her gün önünden geçiyorsunuz
19. yüzyıl demiryolu mimarisinin özelliklerini yansıtan 168 yıllık Kemer istasyon binası kesme taş ve tuğla yapısıyla iki katlı bir yapıdan oluşuyor.
Uzun yıllar boyunca çeşitli onarımlarla ayakta kalan tarihî Kemer istasyon binası, 2006’da kapanışının ardından bir süre âtıl kaldı.
Bina daha sonra TCDD tarafından hazırlatılan Konak Belediyesine devredildi. Konak Belediyesi, kullanılmayan tarihî Kemer İstasyonu’nu gençlik merkezi olarak kente kazandırmak için 2020’li yıllarda harekete geçti.
Restore edilen istasyon binası, gençlere psikolojik danışmanlık, madde bağımlılığıyla mücadele, eğitim ve sosyal uyum desteği vermek üzere “Konak Gençlik Destek Merkezi” adıyla hizmete açıldı.
İşte İZBAN, her gün o tarihî Kemer Tren İstasyonu’nun önünden geçiyor. Bu binanın önünde bulunan Kemer durağında her gün yolcu indirip bindiriyor.
