“Dünya Mirası” UNESCO'ya bağlı Dünya Miras Komitesince belirlenen kriterleri karşılama durumları ile mimari, tarihi, estetik ve kültürel, ekonomik, sosyal, sembolik ve felsefi özellikleri de dikkate alınarak tüm dünya için önemli bir değer taşıdığı kabul edilen ve korunmaya değer bulunan doğal ve kültürel varlıklardır.
Bütün insanlığın ortak mirası olarak kabul edilen evrensel değerlere sahip kültürel ve doğal varlıkları dünyaya tanıtmak, toplumda söz konusu evrensel mirasa sahip çıkacak bilinci oluşturmak ve çeşitli sebeplerle bozulan, yok olan kültürel ve doğal değerlerin yaşatılması için gerekli işbirliğini sağlamak amacıyla "Dünya Mirası" statüsü oluşturulmuştur.
İzmir’de UNESCO'ya bağlı Dünya Mirasları Komitesi tarafından belirlenen kriterleri karşılayan iki muhteşem antik kent yer alıyor: Bergama ve Efes.
Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı
Bergama, İzmir'de UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan bir diğer kültür miras alanı. Bergama Akropolü, içindeki kütüphane binası ile antik dünyada önemli bir eğitim merkezi ve Pergamon Krallığı'nın başkentiydi. Akropol ayrıca Anadolu’daki en dik antik tiyatroya ve ilk psikiyatri hastanesi olan Asklepion Sağlık Merkezi ve Kutsal Alanı’na ev sahipliği yapıyor.
Pergamon Antik Kenti üzerine kurulan Bergama, MÖ 7. yüzyıla dayanan arkeolojik kalıntıları ile uygarlık tarihinin en eski yerleşim alanlarından biri. Sahip olduğu tarihi ve kültürel değerleriyle Bergama, Türkiye’nin on üçüncü UNESCO Dünya Mirası. Bergama Ovası'na hâkim bir tepenin üzerine inşa edilmiş Antik Pergamon’un yönetim merkezi konumundaki Akropol, eşsiz bir manzara sunuyor. Bergama’da Athena Tapınağı, Trajan Tapınağı, Zeus Sunağı, on bin kişilik tiyatrosu, Bakhüs Tapınağı, Bergama Kütüphanesi bütün ihtişamı ile ziyaretçilerini bekliyor.
Tıp ve eczacılığın simgesi yılan figürü pek çok ilkin yaşandığı Bergama’dan çıktı. MÖ 4. yüzyılda inşa edildiği bilinen ve kapısında “buraya ölüm giremez” yazan, şifalı sularıyla ünlü Asklepion burada yer alıyor. Geçmişi antik çağlara dayanan ve mitolojideki sağlık tanrısı Asclepius'a adanan Asklepion Sağlık Merkezi ve Kutsal Alanı, yüzyıllar boyunca önemli bir tedavi merkezi oldu. Burada hastalar, 650 metre uzunluğundaki kutsal yoldan yürüyerek su sesi ve telkin yoluyla tedavi ediliyordu. Bu tedavinin yanında şifalı suyu içmek ve yıkanmak tavsiye edilirdi. Tıbbın babası olarak bilinen Koslu Hipokrates’ten sonra yetişen ve antik dünyanın en önemli hekimi ve eczacısı olan Galen, Bergamalıdır ve ilk tıp eğitimini burada alır. Roma İmparatorluğu’nun saray hekimi olan Galen, bu görevini MS 161-166 yılları arasında sürdürdü.
Efes Dünya Miras Alanı
Dünya Miras Listesine alınan “Efes” Dünya Miras alanı; Çukuriçi Höyük,Ayasuluk Tepesi (Selçuk Kalesi, St. John Bazilikası, İsa Bey Hamamı, İsa Bey Camii, Artemision), Efes Antik Kenti ve Meryem Ana Evi olmak üzere dört bileşenden oluşuyor.
Antik dönemin en önemli merkezlerinden biri olan Efes, tarih öncesi dönemden başlayarak Helenistik, Roma, Doğu Roma, Beylikler ve Osmanlı dönemleri boyunca yaklaşık 9000 yıl kesintisiz yerleşim görmüş ve tarihinin tüm aşamalarında çok önemli bir liman kenti, kültürel ve ticari merkez olmuştur.
Helenistik ve Roma Döneminin üstün kentleşme, mimarlık ve dini tarihine ışık tutan simgeleri barındıran Efes’te farklı dönemlere ait en üstün mimari ve kent planlama örnekleri bulunmaktadır. M. Ö. 8. yüzyıla tarihlenen ve Antik dönemin yedi harikasından biri olarak ünlenen kült merkezi Artemision, Hz. Meryem’in İsa’nın annesi olarak kabul ve ilan edildiği 431 tarihli Ekümenik Konsülün gerçekleştiği yer olan Meryem Kilisesi, İsa’nın havarilerinden biri olan ve Yahya İncili’ni Efes’te yazan St. John’ın mezarı üzerine inşa edilen Bazilika gibi Erken Hristiyanlık dönemine şahitlik eden benzersiz eserleri, günümüzde Hristiyanlar tarafından hac mekanı olarak kabul edilen Meryem Ana Evi ve Beylikler döneminde inşa edilen İslam yapıları ile Efes aynı zamanda dini tarih açısından da bugün hala ayakta olan benzersiz bir birikim sunmaktadır.
Öte yandan UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne girmeyi başarmış İzmir Tarihi Liman Kenti ve Birgi Tarihi Kenti’nin yanı sıra Gediz Deltası’nın geçici listeye girmesi için çalışmalar sürüyor. Foça, Çandarlı ve Çeşme kaleleri ise “Ceneviz Ticaret Yolunda Akdeniz’den Karadeniz’e kadar Kale ve Surlu Yerleşimler” başlığıyla yine UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde bulunuyor.
