İzmir’e 85 kilometre uzaklıkta bulunan Tire, tarih boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış, kültürel dokusunu korumayı başarmış bir ilçedir. Hem tarih meraklıları hem de doğaseverler için adeta bir açık hava müzesi olan Tire, her yönüyle keşfedilmeyi hak etmektedir. Peki, İzmir'in zengin kültür mirasına sahip ilçesi: Tire'nin adı nereden geliyor?
İzmir'in zengin kültür mirasına sahip ilçesi: Tire
Tire, İzmir’in doğusunda yer alan ve 2022 yılı verilerine göre 87.462 nüfusuyla dikkat çeken bir ilçedir. Konumu itibarıyla Ödemiş, Bayındır, Torbalı ve Selçuk gibi önemli merkezlerle çevrili olan Tire, aynı zamanda Aydın iline komşudur. Zengin tarihi ve doğal güzellikleriyle arkeoloji tutkunları için vazgeçilmez bir rota olan ilçe, Kuşadası ve Selçuk’a yakınlığı sayesinde turistlerin uğrak noktalarından biridir.
Tire'nin tarihi zenginlikleri
Tire’nin sokakları, tarih kokan yapılarıyla misafirlerini karşılamaktadır. 15. yüzyıldan kalma Yoğurtluoğlu Külliyesi, restorasyon sonrası ibadete açılan değerli eserlerden biridir. Bunun yanı sıra Ulu Cami, Gucur Cami, Yahşibey Cami ve daha birçok cami, ilçenin dini mimari mirasını gözler önüne sermektedir. Antik çağdan Osmanlı’ya uzanan tarih yolculuğunda, Kayıstiros kaya mezarları, Kurşunluhan, Tahtakale Hamamı ve Theos Mozolesi gibi yapılar görülmeye değerdir. Sultan II. Mahmud döneminde yaptırılan Necip Paşa Kütüphanesi, içinde bulunan 10 binden fazla kitap ve İbn-i Sina’nın el yazmalarıyla, kitap tutkunlarını büyüleyecek niteliktedir.
1935 yılında kurulan Tire Müzesi, Osmanlı’dan günümüze miras kalan gümüş paralar, seramikler ve savaş aletleriyle ziyaretçilerine tarih dolu bir deneyim sunmaktadır. Eğer ziyaretiniz Salı gününe denk gelirse, Türkiye’nin en büyük açık pazarlarından biri olan Tire Pazarı’nı görme fırsatını kaçırmayın. 1500’den fazla tezgahın kurulduğu bu pazar, organik ürünlerden el işlerine kadar geniş bir yelpaze sunuyor. İğne oyası, kanaviçe ve keçe işleri gibi el emeği ürünler, pazarı eşsiz kılmaktadır.
Tire'nin zengin mutfağı
Tire’nin gastronomik zenginlikleri de keşif listenize eklenmelidir. Hiç baharat kullanılmadan hazırlanan Tire Köftesi, tandırda yapılan tak tak kebabı ve karadutlu lor tatlısı, ilçenin unutulmaz tatları arasında yer almaktadır. Süt ürünleriyle ünlü Tire’de hem bu lezzetleri tadabilir hem de sevdiklerinize hediye olarak götürebilirsiniz.
Tire'nin adı nereden geliyor?
Tire'nin ismi, yaklaşık 5000 yıl öncesine, Ön Asya'nın ilk yerleşik kavmi olan Pelasglar'a kadar uzanır. Şehir, Pelasglar'ın üç kabilesi tarafından kurulmuş olup, adı tüm Hint-Avrupa dillerinde üç anlamına gelen three kelimesinden türetilmiştir. Ayrıca şehrin klan atası olarak bilinen isim ise Tyrannos’dur.
Hititler'den önce Tire, Pelasglar, Luwiler, Meonyalılar ve Turşalar gibi birçok farklı topluluğa ev sahipliği yapmıştır. Özellikle Turşalar, yani Tireliler, İ.Ö. 1285 yılında gerçekleşen Kadeş Savaşı'nda 150 savaş arabasıyla Hititlerin yanında savaşarak bölgedeki tarihi mirası güçlendirmiştir. Bu olay, Hattuşa (Boğazköy) arşivlerinde kayda geçmiştir. Bölgenin adı da Pelasglar tarafından verilmiş olup, "Asia" olarak adlandırılan bu bölge, aynı zamanda antik dönemin tanrıçalarına atıfta bulunan bir terimdir. Tire'nin ovadaki ismi olan Asia çayırları, Homeros'un ünlü İlyada destanında da yer bulmuştur. Homeros, Asia çayırlarında kanatlı kuşların ve çeşitli hayvanların uçuşunu betimleyerek, bu bölgenin doğa güzelliklerini ve tarihsel önemini vurgulamaktadır.
