İzmir’in Gaziemir ilçesinde bulunan ve ‘İzmir’in Çernobil’i’ diye anılan Kurşun Fabrikası’nın bahçesinde gömüldüğü tespit edilen radyoaktif atıkların bertaraf edilmesi işi, EKOVAR A.Ş adlı şirkete verilmişti. Şirket, STK’lar, odalar ve çevrecilerin itiraz ve ‘radyoaktif atık temizleme işinde yetkin olmadığı’ yönündeki iddialarına rağmen alanda temizliğe başlamıştı.
İzmir Büyükşehir Belediyesi (İzBB) ekipleri, şirketin alandan çıkardığı radyoaktif atıkları Torbalı’da boş bir araziye döktüğünü belgeledi. İzBB’den yapılan açıklamada şirketin atıkları boş bir araziye izni olmadan döktüğü ifade edilirken, araziden çekilmiş fotoğraflar ve ilgili tutanaklar da paylaşıldı. Türk Mühendis ve Mimarlar Odası Birliği (TMMOB) İzmir İl Koordinasyon Kurulu (İKK) Sekreteri Aykut Akdemir ve Ege Çevre ve Kültür Derneği (EGEÇEP) Hukuk Kurulu Üyesi Av. Arif Ali Cangı İz Gazete’ye yaptıkları açıklamada, şirkete verilen yetkinin derhal geri alınması ve açık alana dökülen radyoaktif atıklar için tedbir alınması çağrısında bulunurken, yetkili kurumları harekete geçmeye çağırdı.
Süreç şeffaf yürütülmüyor
TMMOB İzmir İl Sekreteri Aykut Akdemir, konuyla ilgili şunları söyledi: “En başından söylediğimiz gibi süreç şeffaf yürütülmüyor. Orayı temizlemeye niyeti olan, yetkilendirilmiş firmanın davranışları da ortada. Belediyenin yaptığı tespit bir hafiyelik, düşünün, İzmir’in Çernobil’ini takip etmek için hafiyelik yapmak gerekiyor. Bu firma nükleer malzemeyi Torbalı’da herhangi bir yere kaçak olarak döküyor.”
Yetkisi alınmalı
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın da görevini yapmadığını kaydeden Akdemir, şirketin yetkilerinin derhal alınması çağrısında bulundu. Akdemir, “Başından beri söylediğimiz gibi bu firma yetkin değildir, bunu denetlemekle yüklüm olan Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı görevini yapmamaktadır. Belediyenin yaptığı bir çalışmayla bu kaçak döküm tespit ediliyor. Firmanın çok hızlı bir şekilde yetkisi elinden alınmalı ve buradaki çalışmalar durdurulmalıdır” ifadelerini kullandı.
Büyük bir tehdit
Gaziemir’deki çalışmaların halihazırda denetimsiz devam ettiğini söyleyen EGEÇEP Hukuk Kurulu Üyesi Av. Arif Ali Cangı da radyoaktif atıkların boş bir araziye korumasız şekilde dökülmesiyle çevre ve insan sağlığının tehlikeye girdiğini ifade ederek, “İzmir’in Gaziemir ve Karabağlar ilçe sınırları içerisinde olan Eski Kurşun Fabrikası’ndaki radyoaktif atıklar, İzmir’in ve Türkiye’nin gündeminde olmasına rağmen atıkların nereden ve kimler tarafından getirildiği bilinmediği gibi geçtiğimiz temmuz ayından bu yana EKOVAR adlı şirketin yaptığı çalışmalar denetimsiz devam etmekteydi. Bugün İzBB tarafından yapılan açıklamada bu atıkların kontrolsüz ve denetimsiz bir şekilde Torbalı’da açık bir araziye döküldüğü tespit edilmiştir. Bu, çevre ve insan sağlığının ne kadar büyük bir tehdit altında olduğunu göstermektedir” dedi.
Çalışmalar derhal durdurulmalı
Cangı, yetkili kurumlara Gaziemir’de devam eden çalışmaların derhal durdurulması ve korumasız şekilde dökülen radyoaktif atıkların kontrolü için çağrıda bulunurken, “Koruma tedbirleri alınmazsa bu suçun ortağı olursunuz” ifadelerini kullanarak, “Şimdi yapılması gereken Gaziemir’de yapılan çalışmaların derhal durdurulmasıdır. İzBB, Torbalı Belediyesi, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’nün derhal gerekli yaptırımları uygulaması, Torbalı Cumhuriyet Savcılığı’nın da ‘çevreyi kirletme suçundan’ gerek EKOVAR gerekse de bu dökümü yapan kişiler hakkında derhal soruşturma başlatması gerekmektedir. Çağrıda bulunuyorum; bu soruşturmayı derhal başlatın, Gaziemir’deki işlemleri durdurun ve sivil denetime açık şekilde çalışmanın yapılmasını sağlayın. Nükleer Düzenleme Kurumu’na da çağrıda bulunuyorum; radyoaktif kirlilik bir yerdeyken her yere yayılmış durumda, bunu engellemek sizin görevinizdir. Görevinizi yapın, müdahale edin, gerekli ölçümleri yapın ve açık alana dökülen atıklara ilişkin gerekli koruma tedbirlerini alın. Eğer bunlar yapılmazsa sizler de bu suçun ortağı olursunuz” diye konuştu.
Para cezası
Gaziemir’de bulunan ve yıllardır atıl durumda olan Aslan Avcı Döküm Sanayi Ticaret A.Ş. isimli eski kurşun geri kazanım fabrikasından çıkarılan atıkların mevzuata aykırı şekilde boş arazilere döküldüğü yönünde gelen ihbar üzerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı İzmir İl Müdürlüğü ekipleri harekete geçti. Yapılan incelemelerde, söz konusu atıkların mevzuata uygun şekilde lisanslı tesislere gönderilmesi gerekirken, nakliyat firmaları tarafından Torbalı’daki Yoğurtçular Mahallesi’ndeki açık alana kaçak olarak bırakıldığı tespit edildi. Bakanlık ekipleri, döküm yapılan noktada detaylı inceleme gerçekleştirdi. Nerman Hafriyat İnşaat Hırdavat Nakliyat ve İzmirim Hafriyat İnşaat Hırdavat Nakliyat Hurda firmalarına ait iki kamyonun, aynı alana hafriyat toprağı döktüğü belirlendi. Çevre Kanunu’nun 20. maddesi kapsamında "hafriyat toprağının mevzuata aykırı olarak dökülmesi" gerekçesiyle her iki firmaya 5 milyon 609 bin 178 TL olmak üzere toplam 11 milyon 218 bin 356 TL idari ceza kesildi. Ayrıca, firmalar hakkında suç duyurusunda bulunuldu.
