Selçuk'ta, Ayasuluk Tepesi'nin güneyinde yer alan St. Jean Bazilikası, hem mimarisi hem de tarihiyle dikkat çeker. Bizans İmparatoru Iustinianus tarafından MS. VI. yüzyılda inşa edilen bu kilise, Aziz St. Jean'ın mezarının bulunduğu kutsal bir alan olarak bilinir. Zamanla geçirdiği değişiklikler ve eklemelerle günümüze kadar ulaşan bazilika, bölgedeki en önemli tarihî yapılar arasında yer alıyor.
Kudüs'ten Selçuk'a
Tarihçi Eusibos’a göre, Aziz St. Jean MS. 37-42 yıllarında Kudüs'ten ayrılarak Anadolu’ya gelmiş ve Hıristiyanlığın temellerini atmıştır. Ephesos’ta, bugünkü bazilikanın bulunduğu alanda bir kilise inşa edilmiş ve Aziz Jean burada gömülmüştür. MS. VI. yüzyılda ise Bizans İmparatoru Iustinianus tarafından bu alana büyük bir kilise yaptırılmıştır.
Büyük savunma
MS. VII. ve VIII. yüzyılda Arap akınlarının etkisiyle, kilise çevresi büyük surlarla çevrilmiştir. 20 kule ve görkemli bir kapı ile güçlendirilen bu surlar, hem kiliseyi hem de şehri savunma amaçlı kullanılmıştır. Ayrıca, kilisenin duvarlarında, Troia kahramanı Achilleus’un yaşamını anlatan bir friz yer alıyor. Bu friz günümüzde Abbey Galerisinde sergilenmektedir.
Mimari özellikleri
St. Jean Bazilikası, klasik bazilika planına sahip olup, haç şeklinde düzenlenmiş üç nefli bir yapıdır. İç mekân, büyük bir kubbe ile örtülmüş olup, kubbeler orta nefe, transeptlere ve orta mekâna yayılmıştır. Mermer ve tuğla ayaklar, nefleri birbirinden ayırırken, sütun başlıklarında İmparator Iustinianus ve eşi Theodora’nın monogramları yer almaktadır.
Kilisenin arkasındaki hazine binası, X. yüzyılda şapele dönüştürülmüştür. Şapelin apsisinde, Hz. İsa, Aziz Jean ve diğer kilise büyüklerinin freskleri bulunuyor. Ayrıca, şapelin yanındaki koridorda vaftizhane yer alıyor. Vaftiz havuzunun bulunduğu alanda, İmparator Iustinianus’tan önce yapılmış ilk kilisenin izleri olduğu düşünülmektedir.
Restorasyon ve günümüz çalışmaları
St. Jean Bazilikası, ilk kez 1921-1922 yıllarında Yunanlılar tarafından kazılmaya başlanmış, ardından 1927-1930 yıllarında Avusturya Arkeoloji Enstitüsü tarafından çalışmalar devam ettirilmiştir. Bugün, Efes Müzesi ve Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün katkılarıyla restorasyon çalışmaları sürdürülmektedir.
St. Jean Bazilikası'na nerededir? Nasıl gidilir?
St. Jean Bazilikası, İzmir’in Selçuk ilçesinde yer alıyor ve İzmir şehir merkezinden yaklaşık 80 kilometre uzaklıkta bulunuyor. Selçuk’a toplu taşıma ile ulaşmak mümkündür. İZBAN’a binerek Selçuk durağında inebilir ve bazilikaya yürüyerek ulaşabilirsiniz.
