Tuğkan Üsküp- Yüksük otu, Digitalis familyasına ait bir bitki türüdür. Yaklaşık 30 türü bulunan yüksük otu, birçok çeşidi ile karşımıza çıkmaktadır. Genellikle; mor, bembe, kırmızı ve beyaz çiçeklerle karşımıza çıkan bu bitki, yaklaşım 50-15 santimetre boyutundadır. Yüksük otu, tüylü yapraklara sahiptir. Genellikle, kireçsiz ve nemli topraklarda yetişir. Çiçeklerinin yüksük şeklini almasından dolayı, kendisine verilen bu isimle örtüşmektedir.
Avrupa, Batı Asya ve Akdeniz bölgelerinde bulunan yüksük otu, tıp camiasında da önemli bir yere sahiptir. Tıptaki yerinden dolayı ot, birçok yerde yetiştirilmektedir. Doğrudan kullanımı zehirli etkilere sahip olur ve oldukça tehlikelidir.
Yüksük otu nasıl kullanılır?
Yüksük otunu kullanmak için yapraklar toplanmalı ve hemen kurutulmalıdır. Kurutulan ortam yaklaşık 40 derece sıcaklığa sahip olmalıdır. Yapraklarının damarlı oluşu, ilk bakışta göze çarpar. Yapraklar damarlardan arındırıldıktan sonra kurutulur toz haline getirilir. Yaprağın içerisinde bulunan faydalı maddeler nemden etkilenebilir, bu nedenle hava almayan kavanozlarda saklanmalıdır. Elde edilen tozu, serin bir yerde muhafaza etmek gerekir. Genellikle kalp ilaçları için kullanılan bu otun yararlı maddelerini aktif etmek için kimyasal müdahaleler uygulanmaktadır.
Yüksük otunun coğrafyamızdaki çeşitleri
-Digitalis purpurea: Kırmızı çiçek açan bir türdür ve bahçelerde süs bitkisi olarak kullanılmak üzere yetiştirilir.
-Digitalis cariensis: Muğla'da yetişen bir yüksük otu çeşididir. Ayrıca Kemer, Antalya ve Fethiye bölgelerinde de görülmektedir.
-Digitalis ivan: Trabzon'da yetişen bir türdür.
-Digitalis davisiana: Alanya'da yetişen bir yüksük otu çeşididir. Haziran ve Temmuz aylarında sarı çiçekler açar ve Alanya dışında Anamur dağlarında da bulunur.
-Digitalis orientalis: Doğu yüksük otu çeşididir ve Karadeniz ile İç Anadolu Bölgesinde yaygındır.
-Digitalis lanata: Yünlü yüksük otu olarak bilinir ve Çanakkale, Kırklareli, İstanbul ve Gelibolu'da yetişir.
-Digitalis trojana ivan: Truva yüksük otu çeşididir.
-Digitalis grandiflora: Büyük çiçekli yüksük otudur ve Uludağ ile Kırklareli'nde yetişmektedir.
-Digitalis vridiflora Lindl: Yeşil çiçekli yüksük otuna verilen addır.
-Digitalis ferruginea: Pas renginde olan yüksük otudur ve İstanbul, Uludağ, Trakya ve Bolu'da bulunur.
Yüksük otunun faydaları
-Kalp kaslarını güçlendirir.
-Kalp yetmezliği ilacı olarak kullanılır.
-Kan dolaşımını düzeltir, kalp atışlarını dengeler.
-Cilt yaralarını onarmakta kullanılır.
-Böbreklerdeki tuz emilimini azaltır ve tuzun idrar yoluyla atılmasına destek olur.
Yüksük otunun zararları nelerdir?
-Tansiyonu yükseltici bir etkiye sahiptir. Tansiyon sorunu olan kişiler uzak durmalıdır.
-İçeriğindeki Digitalin adlı maddenin zehirleyici etkisi vardır. Hekim yardımıyla kullanılmalıdır.
-10 gram kuru ve 40 gram yaş yüksük otu kullanımı, hayati zehirlenmelere yol açabilir. Zehirlenmelerin belirtileri arasında; mide bulantısı, iştah kaybı, kusma, uyuşukluk, görme bozukluğu ve kas krampları yer alır.
