Toplum Çalışmaları Enstitüsü, 2 Nisan 2025 tarihinde gerçekleşen tüketim boykotuna ilişkin yayımladığı raporda, İstanbul ve Ankara'da siyasi eğilimlere göre farklılık gösteren tüketim eğilimleri dikkat çekti. AVM’lerdeki yoğunluk verileri, boykotun etkisini ortaya koyarken 2 Nisan boykotunun etkisiyle tüketim talebinde yüzde 26’lık bir düşüş saptandı.
Toplum Çalışmaları Enstitüsü, 2 Nisan 2025 tarihinde gerçekleşen tüketim boykotuna ilişkin “Boykot Etki Analizi” başlığıyla bir rapor yayımladı. Google Maps’in “popüler zamanlar” özelliğinden elde edilen analiz sonucunda, muhalefetin güçlü olduğu bölgelerde ilk kez bu denli yüksek oranda bir farkın yaşandığı vurgulandı.
AKP’nin toplumsal tabanının güçlü olduğu İstanbul’daki ilçelerde AVM’lerde boykotun ertesi günü olan yoğunlukta hafif bir artış gözlemlenirken, CHP’nin toplumsal tabanının daha güçlü olduğu Şişli, Beşiktaş ve Sarıyer ilçelerinde bulunan AVM’lerde ise, 2 Nisan’a kıyasla 3 Nisan’da yüzde 28’lere varan bir artış gözlendi.
Ankara’da Çankaya öne çıktı
Ankara AVM’lerini de seçmen yoğunluğuna göre sınıflandırarak değerlendirilen raporda buradaki AVM’lerde de sınırlı bir yoğunluk artışı yaşandığını, ancak bu dengeyi Çankaya ilçesinin bozduğunu tespit etti.
2 Nisan’a kıyasla 3 Nisan’da, AKP’nin toplumsal tabanının görece daha güçlü olduğu ilçelerden Yenimahalle’deki AVM’de yalnızca yüzde 4.55, Keçiören Subayevleri’ndeki AVM’de yüzde 4.35, yine Keçiören’deki bir başka AVM’de ise yüzde 1.67 puanlık bir artış yaşandığı görüldü.
Buna karşılık, CHP’nin toplumsal tabanının daha güçlü olduğu Çankaya ilçesinde yer alan AVM’lerdeki değişimler yüzde 23’ü buldu. Çankaya’daki AVM’lerde sırasıyla yoğunluk değişimi, yüzde 23, yüzde 17.77 ve yüzde 16.77 şeklinde.
Yine Enstitü “Google Maps tarafından sağlanan popüler zamanlar verisi raporda ele alınan AVM’ler için tarihsel akışta da analiz edilmiştir. Muhalefetin yoğun olduğu bölgelerdeki AVM’lerde yaşanan 2 Nisan ve 3 Nisan arasındaki büyük farklılık ilk defa gerçekleşmiş görünmektedir” denildi.
Ankara’da da benzer bir tablo dikkat çekti. CHP’nin güçlü olduğu Çankaya ilçesindeki AVM’lerde 3 Nisan’da yüzde 23’e varan yoğunluk artışı yaşanırken, AKP’nin güçlü olduğu Yenimahalle ve Keçiören’deki AVM’lerde bu oran yüzde 1.67 ila yüzde 4.55 arasında değişti.
Satışlar düştü
Boykotun ekonomik etkilerine ilişkin saha çalışmaları da raporda yer aldı. Ankara’da 384 işletme ile yapılan yüz yüze görüşmelerde, 1-5 çalışanı olan işletmelerin yüzde 47,5’i, 11 ve üzeri çalışanı olanların ise yüzde 56’sı satışlarının düştüğünü bildirdi.
Esnafa yöneltilen “Boykot amacına ulaşır mı?” sorusuna ise katılımcıların yüzde 51’i “hayır” yanıtını verdi. “Evet” diyenlerin oranı yalnızca yüzde 10,4’te kaldı. Katılımcıların yüzde 29,2’si ise boykotun başarısını halkın katılımına bağladı.
Tüketimde yüzde 26’lık düşüş gözlendi
Raporda Merkez Bankası’nın ödeme sistemleri istatistiklerine de yer verildi. Bayram öncesi yapılan maaş ödemeleri hariç tutulduğunda, 2 Nisan boykotunun etkisiyle tüketim talebinde yüzde 26’lık bir düşüş saptandı.
Enstitü, maaş ödemeleri ve bayram gibi dönemsel etkilerin tüketim üzerinde önemli bir rol oynadığını belirtti. Ancak tüm bu faktörlere rağmen, boykotun tüketimde dikkate değer bir azalmaya yol açtığını vurguladı.
Katılım CHP tabanında daha etkili oldu
Genel sonuçlara bakıldığında, boykotun CHP’nin toplumsal tabanının güçlü olduğu bölgelerde daha fazla karşılık bulduğu ve bu bölgelerdeki tüketim alışkanlıklarını kısa vadede etkilediği ortaya kondu. AKP tabanının yoğun olduğu ilçelerde ise etkilerin daha sınırlı olduğu görüldü.
Boykotun amacına ulaşıp ulaşmadığına dair kamuoyundaki fikir ayrılıkları sürerken, raporun ortaya koyduğu sayısal veriler, eylemin kısa vadeli etkilerini gözler önüne serdi.
