Sağlığı olumsuz etkileyebilecek birçok durumu beraberinde getirebilen demir eksikliği hakkında dikkatli olunması ve gerektiğinde bir sağlık uzmanına başvurulması önemlidir. Vücut demir seviyesinin düşük olması, çeşitli belirtilerle kendini gösterir. Demir eksikliği ilerledikçe belirtiler de artış gösterir. Halsizlik ve bitkinlik, yorgunluğun en yaygın belirtisi olarak öne çıkar. Yetersiz hemoglobin üretimi nedeniyle vücut yeterince oksijen alamaz, bu da enerji kaybına neden olur.
Nefes darlığı da sık görülen bir başka belirtidir; bu durumda vücut, yeterli oksijen alabilmek için daha fazla nefes alır. Cilt rengindeki solgunluk, demir eksikliğinin bir başka belirtisidir. Hemoglobin, demir eksikliği nedeniyle kanın kırmızı rengini veremez. Ayrıca, el ve ayaklarda üşüme ve karıncalanma hissi, oksijenin dokulara yeterince taşınamamasından kaynaklanır. Demir, bağışıklık sisteminin normal işleyişi için gereklidir. Eksikliği, bağışıklık hücrelerinin çoğalmasını olumsuz etkiler, bu da enfeksiyonlara karşı vücudun direncini azaltır.
Demir eksikliği belirtileri neler?
• Sebepsiz yorgunluk
• Solgun cilt
• Nefes darlığı
• Baş ağrısı ve baş dönmesi
• Kalp çarpıntısı
• Kuru ve yıpranmış cilt ve saçlar
• Dilde ve ağızda şişlik ve ağrı
• Huzursuz bacaklar
• Tırnaklarda kırılmalar ve şekil değişiklikleri
• Depresif hissetme
• Eller ve ayakların sürekli soğuk olması
• Sık enfeksiyon geçirme
• Buz, kağıt, toprak, tebeşir gibi maddeleri yeme isteği
• Ciltte solgunluk ve renksizlik
• Halsizlik, güçsüzlük ve yorgunluk
• Konsantre olmada güçlük
• Baş ağrısı
• Ellerde ve ayaklarda uyuşma hissi
• Sinirli ve gergin bir ruh hali
• Kulaklarda uğuldama
• Dudakta çatlaklar
• Ağız kenarı yaraları
• Tırnaklarda güçsüzlük ve kolay kırılma
• Saç dökülmesi
Demir eksikliğine ne iyi gelir?
Demir açısından zengin besinler arasında et ve et ürünleri öncelikli olarak yer almaktadır. Kırmızı et, beyaz et ve balık, A ve B grubu vitaminleri ile çinko, fosfor ve selenyum gibi mineraller açısından zengindir. Ancak, bu besinlerin kolesterol içeriği nedeniyle dikkatli tüketilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Haftada iki gün kırmızı et, iki gün beyaz et ve üç gün balık tüketimi önerilir. Ayrıca, etin yanında C vitamini açısından zengin, bol limonlu yeşil salata tüketmek, demirin emilimini artırmaktadır.
Vitamin ve mineral bakımından zengin olan yumurta, demir içeriğiyle de dikkat çekmektedir. Anne sütünden sonra en kaliteli protein kaynağı olarak kabul edilen yumurtanın, her gün tüketilmesi önerilir. Yumurtanın yanında C vitamini açısından zengin maydanoz, tere ve mandalina gibi besinlerle zenginleştirilmesi, demir emilimini artırmaktadır. Çayın ise yemeklerden sonra tüketilmesi gerektiği belirtilir. Çünkü çayın, demir emilimini engellediği bilinmektedir.
Yüksek antioksidan içeriğine sahip olan kuru meyveler, vitamin ve mineral açısından zengindir. Özellikle kuru üzüm, diğer kuru meyvelere göre daha fazla demir içermekte. 100 gram kuru üzüm, günlük demir ihtiyacının yüzde 23’ünü karşılamaya yardımcı olabilir. Ancak, yüksek enerji içeriği nedeniyle porsiyon kontrolüne dikkat edilmesi önem taşıyor. Ara öğünlerde bir yemek kaşığı kuru üzüm ile iki adet ceviz tüketilmesi, kan şekeri dengesini sağlamaya yardımcı olur.
Demir eksikliğini gidermek için takviye ilaçların gerektiği şekilde kullanılması gerektiği vurgulanmaktadır. Bu ilaçların, doktor tavsiyesi olmadan bırakılmaması önemlidir; aksi takdirde hastalık belirtileri devam edebilir. Tedavi sürecinde, C vitamini alımına da dikkat edilmesi gerekmektedir. Portakal ve limon gibi narenciye suları, vücudun C vitamini ihtiyacını karşılayarak demirin daha iyi emilmesine yardımcı olur.
