Türkiye'de 12 yıllık zorunlu eğitim, eğitimciler arasında uzun süredir tartışılmakta. Eğitim sisteminin, öğrencilerin gelişimine katkı sağlamak yerine onları belirli bir çerçeveye sıkıştırdığına dair eleştiriler artıyor. Bazı uzmanlar, 4+4+4 sistemi ile öğrencilerin daha fazla özgürlük ve farklı alanlarda beceri kazanmalarının engellendiğini savunurken, diğerleri ise bu sistemin, her çocuğun eşit eğitim alma hakkına sahip olduğunu belirterek, zorunlu eğitimin devam etmesi gerektiğini savunuyor.
Bu konuya dair önemli bir değerlendirme, Enderun Özgün Eğitimciler Derneği, Maarif Platformu ve Medeniyet Enstitüsü tarafından düzenlenen “Türk Eğitim Sistemi ve Zorunlu Eğitimin Yansımaları” başlıklı çalıştayda yapıldı. Eğitimciler, özellikle lise seviyesinin zorunlu olmaktan çıkarılması gerektiği görüşünü dile getirdi.
Rapordan önemli başlıklar
Çalıştayın sonuç raporunda, mevcut sistemin eğitimde kaliteyi düşürdüğüne ve öğrencilerin zorunlu eğitim nedeniyle mesleki becerilerden uzaklaştığına dikkat çekildi. İşte öne çıkan maddeler:
Zorunlu eğitim bir hak olmalı
- Eğitimin, öğrencilerin yeteneklerine uygun şekilde yönlendirilmesi gerektiği belirtildi.
- Lise eğitiminin zorunlu olması, eğitim kalitesini düşürüyor ve öğrenci başarısını olumsuz etkiliyor.
- Diploma sahibi olmak yerine, öğrencilerin beceri kazanmasına yönelik bir sistem oluşturulmalı.
Herkes mezun olmamalı
- Sınıf geçme yönetmeliği yeniden düzenlenmeli, bitirme sınavları geri gelmeli.
- Lise ve üniversitelerde, öğrencilerin kolay mezun olduğu anlayış terk edilmeli.
- Zorunlu lise eğitimi, üniversiteyi zorunlu hale getirerek işsizliği artırıyor.
Mesleki eğitime teşvik
- Türkiye’de ciddi bir ara eleman eksikliği var.
- Öğrencilerin meslek liselerine yönlendirilmesi, ekonomik kalkınma açısından kritik önem taşıyor.
- Meslek liselerinin algısı değiştirilmeli, mühendisliğe geçişin ilk adımı olarak gösterilmeli.
Çalıştayda ayrıca, özellikle lise eğitiminin zorunlu olmaktan çıkarılması gerektiği vurgulandı. Mevcut sistemin, öğrencileri kalıplaşmış bir yapıya soktuğu ve bireysel yeteneklerini geliştirme imkânı sunmadığı belirtildi.
Eğitim sistemine değişiklik önerileri
- Lise eğitimi 4 yıldan 3 yıla indirilmeli.
- Zorunlu lise eğitimi kaldırılarak, isteğe bağlı hale getirilmeli.
- Öğrencilerin meslek liselerine yönlendirilmesi için teşvikler artırılmalı.
- Üniversite kontenjanları i̇htiyaca göre belirlenmeli
- Uzmanlara göre, üniversitelerdeki bölümlerin kontenjanları, iş gücü ihtiyacına göre düzenlenmeli.
Mevcut sistemin yarattığı sorunlar
- Üniversite mezunları arasında işsizlik artıyor.
- Bölümler, ülkenin iş gücü ihtiyacına göre açılmalı.
- Popülist yaklaşımlar yerine, uzun vadeli istihdam planları yapılmalı.
Bakan Tekin’den açıklama
Millî Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, geçtiğimiz günlerde katıldığı bir programda zorunlu eğitim tartışmalarına ilişkin çarpıcı ifadeler kullandı:
“Zorunlu eğitimin çok uzun olduğunu düşünüyorum. Yakında bu konu tartışmaya açılabilir. Çocukları standart bir eğitim sistemine zorlamak doğru olmayabilir.”
Bu açıklama, hükümetin eğitim reformu konusunda yeni adımlar atabileceği yönünde yorumlandı.
"Liseler isteğe bağlı hale getirilmelidir"
Çalıştayda, ilkokul süresinin 5 yıla çıkarılması gerektiği de önerildi. Ayrıca, lise eğitiminin zorunlu olmaması gerektiği vurgulandı.
Doç. Dr. Yusuf Kızıltaş, şu açıklamayı yaptı:
“12 yıllık zorunlu eğitim gözden geçirilmeli. İlkokul süresi uzatılmalı, liseler isteğe bağlı hale getirilmelidir.”
