Uzun yıllar boyunca sayısız hükümlünün anılarını saklayan Buca Cezaevi, birçok Yeşilçam filminin çekimlerine de ev sahipliği yapmıştır. Peki Buca Cezaevi kaç yılında açıldı? Kaç yılında yıkıldı? Buca Cezaevi'nin tarihçesi nedir?
Buca Cezaevi
1959 yılında, üzüm bağları ve tarım arazilerinin arasındaki 80 dönümlük alanda 1300 kişi kapasiteyle açılan cezaevi, sonraki yıllarda 3 bin 200 kişilik kapasiteye çıkarıldı. İnşa edildiği dönemde Bayrampaşa Cezaevi ile birlikte Türkiye'nin en büyük 2 ceza infaz kurumundan biri olan Buca cezaevi, 2000'li yıllara kadar adli, terör, çocuk ve kadın gibi tüm suç grupları ve cinsiyetlerin farklı koğuşlarda barındırıldığı bir kurum olarak faaliyet gösterdi.
Sonraki yıllarda suç grubu ve cinsiyetlere göre müstakil ceza infaz kurumlarının inşa edilmesiyle bu cezaevinde sadece adli suç grupları kapsamındaki yetişkin hükümlü ve tutuklular barındırılmaya devam etti.
Yeşilçam filmlerine ev sahipliği yaptı
Yıllar içinde şehirleşmeyle birlikte Buca ilçesindeki mahallelerin arasında kalan cezaevi, faaliyeti süresince birçok Yeşilçam filmine de sahne oldu.
Bu cezaevinde çekilen filmler arasında Orhan Gencebay ve Necla Nazır'ın oyunculuğunu yaptığı "Ben Doğarken Ölmüşüm" ile İrfan Atasoy ve Hamiyet Yankı'nın rol aldığı "Susuz Yaz" yer alıyor.
Birçok olay ve isyan da yaşandı
21 Eylül 1995'te cezaevinde bir isyan çıktı. Tutuklu ve mahkûmların rehin aldığı cezaevi personelinin kurtarılması için yapılan operasyonda 15 jandarma ve 40 tutuklu yaralandı. Yaralanan üç tutuklu, daha sonra hayatını kaybetti. Olay, işkence yasağı ve yaşama hakkının ihlali iddiasıyla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne taşındı.
Yine 14 Ekim 2004 tarihinde gece saatlerinde mahkûmlarca kötü muamele gerekçesiyle çıkarılan bir isyanda 3 kişi ağır olmak üzere 6 kişi yaralanmış, yaklaşık 12 saat süren eylem boyunca rehin tutulan tüm gardiyanlar da serbest bırakılmıştır.
Bugünlerde geleceği meçhul
2020 Ege Denizi depreminde hasar gören cezaevi önce boşaltıldı, Aralık 2020'de ise yıkılmaya başlandı. Adalet Bakanı Abdulhamit Gül'ün 17 Mayıs 2021'de verdiği kararla birlikte ise tamamen kapatıldı. Ardından Bakanlık tarafından “Rezerv Yapı Alanı” olarak ilan edildi.
Buca Cezaevi'ne bugüne dek 600 bin hükümlü ve tutuklunun barındığı tahmin ediliyor.
Bugünlerde ise yıkılan cezaevinin arazisi boş durumda. Geleceği henüz belirsiz olan arazi üzerinde birçok plan ve proje konuşuluyor. Konuşulan planlar arasında bir rekreasyon alanı, özgürlük parkı ve AVM de yer alıyor.
