İzmir'in bir değeri daha coğrafi işaret almayı başardı. Aliağa Belediyesi, İlçenin tarihi helvacı beldesinde asırlardır dokunan Helvacı Kiliminin korunması ve bozulmadan gelecek kuşaklara taşınması için 2023 yılı Eylül ayında Türk Marka ve Patent Kurumuna Coğrafi İşaret Tescil Başvurusunda bulunmuştu.
Yurt içinden ve dünyanın çeşitli ülkelerinden Helvacı Kilimi ile ilgili bilgi, belge, yayın ve dokümanları derlenerek, Üniversitelerle işbirliğinde Helvacı’da bilimsel saha araştırması yaptırıldı. Coğrafi İşaret Başvuru dosyasında Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi öğretim üyesi Dr. Ebru Subaşı tarafından hazırlanan dokuma türünün ayırt edici özelliklerini, üretim metodlarını, Helvacı kilimine özgün motifleri, dokuma tekniklerine ilişkin örnekleri ve dokumaların kullanım amaçlarına göre türlerini içeren kapsamlı bir rapor sunuldu. Başvuruyu değerlendiren Türk Marka ve Patent Kurumu 1 Mart 2025 tarihinde Helvacı Kilimini Coğrafi İşaretli Ürün olarak tescil etti.
Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 1714 nolu Mahreç Coğrafi İşaret Tescil Belgesi ile onaylanan Helvacı Kilimi, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında coğrafi işaret resmi başvuru tarihi olan 19.09.2023 tarihinden itibaren korunmak üzere tescillendi. Helvacı kiliminin tescil edilmesiyle tarihi dokuma hem korunacak hem de bozulmadan gelecek kuşaklara aktarılacak.
Helvacı Kilimi
Doğal bitkisel kök boyalar ile yapılan iplikler ile kendine has dokuma yöntemi ile dokunan tarihi Helvacı Kilimi Aliağa ilçesinin eski adıyla Helvacıköy olan Helvacı beldesinde üretilmektedir. Türk kilim sanatı içinde önemli bir yere sahiptir. Tamamen Helvacı ve çevresindeki coğrafyada yetiştirilen koyun yününden veya yün ile pamuk karışımı iplikten dokunan kilimdir. Bitkilerin kök, gövde, yaprak, meyve ve kabuklarından faydalanılarak renklendirilen ipliklerin yanı sıra koyunyünü kendi rengi ile de kullanılır. Coğrafi sınırda üretilen düz dokuma yaygılar, “ip ağacı” denilen dik tezgâhlarda üretilir. Helvacı Kilimi, bez ayağı adı verilen kilim tekniğine, cicim ve zili tekniklerinin de dâhil edilmesiyle üretilir. Helvacı Kilimi, malzeme, kullanım alanı, renk ve motiflerine göre Şamı Kilim, Pandır Kilim, Koca-Goca Kilim, Kara Zili-Gara Sili, Meldin-Mendil, Yük Perdesi, Arkalaç, Namazlık, Minder, Heybe, Torba ve Çuval vb. isimler alır.
