İzmir’in Ege Bölgesi'nde yer alan Ödemiş ilçesi, doğal güzellikleri, sıcak iklimi ve özgün mutfağı ile dikkatleri üzerine çekmektedir. 2020 yılı itibarıyla nüfusu 133.679 olan Ödemiş, İzmir’in doğusunda Kiraz ve Beydağ, batısında Bayındır ve Tire, kuzeyinde Manisa, güneyinde ise Aydın illeri ile çevrilidir. Kırsalda şehir hayatının konforunu arayanlar için tercih edilen Ödemiş, her mevsim ılıman iklimi ve bereketli doğasıyla öne çıkmaktadır. İlçe, hem sakinlerine hem de ziyaretçilerine huzurlu bir yaşam sunmaktadır.
İzmir’in lezzet durağı: Ödemiş
Ödemiş’in en dikkat çeken yönlerinden biri ise mutfağıdır. Yöreye özgü lezzetler, ilçenin kültürünü ve geleneklerini yansıtan zengin bir sofra oluşturmaktadır. Ödemiş mutfağının başta gelen tatlarından biri, bölgenin simgesi haline gelmiş olan Ödemiş Köftesidir. Yanında sunulan kıtır ekmekler ile bu lezzet, damaklarda unutulmaz bir iz bırakmaktadır. Bunun yanı sıra, Ekmek Dolması, Kabak Sinkonta, Peksimet (Pesmet), Nohut Mayalı Ekmek, Peksimet Avutması, Patates Galgıtması (Hoplatması) gibi geleneksel yemekler, bölgenin mutfak kültürünü zenginleştirmektedir. İşte bu lezzetli yemeklerin tarifleri...
Ödemiş köfte tarifi
Dana eti, soğan ve baharatlarla harmanlanan bu nefis köfte, özel sosu ve geleneksel pişirme yöntemiyle damaklarda unutulmaz bir tat bırakmaktadır.
Ödemiş köfte hazırlamak için gerekli malzemeler:
- Dana eti (kaburga ve önkol kısmı, yağlı kıyma tercih edilir)
- 1 kg kıyma için 250 gr irmik
- Kimyon, karabiber, kekik, tuz
- Sosu için: 1 yemek kaşığı tereyağı, 1 tatlı kaşığı kırmızı toz biber
- Servis için: Soğan piyaz, domates, biber, maydanoz
Ödemiş köfte hazırlık aşamaları: İlk adımda kıyma, ince ince doğranmış soğanla iyice karıştırılır. Ardından, 1 kg kıymaya 250 gr irmik eklenir. Kimyon, karabiber, kekik ve tuz da bu karışıma eklenip yoğrulmaya başlanır. Sonrasında, köfte özel makinada şekil verilerek bir gece boyunca dinlendirilir. Pişirme işlemine geçildiğinde, odun ateşi en ideal seçenektir. Köfteler, ızgarada 3-5 dakika kızartıldıktan sonra, tereyağı ve kırmızı toz biberle hazırlanan sosla yeniden pişirilir. Ekmek, bu özel sosla hafifçe bulanarak tabağa alınır. Üzerine kızarmış köfteler yerleştirilir ve yanına taze soğan piyazı, kızarmış biber ve domatesle servis edilir.
Töngül pide tarifi
Töngül pide hazırlamak için gerekli malzemeler:
- 1 su bardağı ılık süt
- 1 paket instant maya
- 1 tatlı kaşığı şeker
- 1 çay kaşığı tuz
- Yaklaşık 4 su bardağı un (hamurun kıvamına göre ayarlayabilirsiniz)
- 500 gram kıyma
- 1 demet maydanoz (doğranmış)
- 2 adet yumurta
- Tuz, karabiber (isteğe göre)
- Sarımsaklı tereyağı (isteğe bağlı)
Töngül pidesi hazırlık aşamaları: Öncelikle hamuru hazırlamak için bir kap içerisinde ılık süt, maya ve şekeri karıştırıp 5-10 dakika mayanın köpürmesini bekleyin. Ardından geniş bir kabın içine un ve tuzu eleyin. Mayalı karışımı ekleyerek kulak memesi yumuşaklığında bir hamur yoğurun. Hamuru üzerini nemli bir bezle örtüp yaklaşık 30 dakika mayalanmaya bırakın. Daha sonra iç harcını hazırlamak için kıymayı tavada kavurun. Üzerine doğranmış maydanoz, yumurta, tuz ve karabiber ekleyip karıştırın. Sonrasında pideleri şekillendirmek için mayalanmış hamurdan ceviz büyüklüğünde parçalar koparıp merdane veya elinizle açın. Açtığınız hamurun ortasına hazırladığınız iç harçtan koyun. Hamurun kenarlarını birleştirerek kapatın ve hafifçe bastırarak şekil verin. Önceden 200 dereceye ayarladığınız fırında hazırladığınız pideleri pişirin. Daha sonra üzerlerine isteğe göre sarımsaklı tereyağı sürebilirsiniz. Yaklaşık önceden ısıtılmış fırında üzerleri kızarana kadar yaklaşık 20-25 dakika pişirin.
Ekmek dolması tarifi
Ekmek dolması, bayat ekmeklerin değerlendirildiği ve lezzetli bir yemeğe dönüştüğü geleneksel bir tariftir. Hem doyurucu hem de pratik olan bu tarif, özellikle kış aylarında sofraları şenlendirmektedir.
Ekmek dolması için gerekli malzemeler:
- 1 adet yuvarlak (dolmalık) ekmek
- 250-300 gr kıyma
- 1 adet soğan
- 3 yemek kaşığı tereyağı
- 1 demet maydanoz
- 2 yemek kaşığı salça
- Tuz, karabiber, pul biber
Ekmek dolması hazırlık aşamaları: Ekmek dolması için en ideal sonuç bayat ekmekle elde edilir. Taze ekmek kullanılması durumunda, ekmeğin 2 gün buzdolabında bekletilmesi önerilir. Öncelikle, ekmeğin üst kısmı bir kapak gibi kesilerek açılır ve içi tamamen boşaltılır. Bir tencerede, 2 yemek kaşığı tereyağı eritilir. Ardından, kıyma ilave edilerek kavrulur. Kıyma iyice kavrulup renk değiştirince, ince doğranmış soğanlar ve salça eklenerek karıştırılır. Baharatlar (tuz, pul biber, karabiber) ve ince doğranmış maydanoz da eklenip karıştırıldıktan sonra, ocağın altı kapatılır. Ekmek içi, iyice ufalanmış olmalıdır. Hazırlanan harca, ufalanmış ekmek içi ilave edilerek karıştırılır ve bu karışım ekmeğin içine doldurulur. Ekmeğin kapağı tekrar kapatılır. Bir tavada 1 yemek kaşığı tereyağı eritilip, 3 yemek kaşığı salça eklenerek kavrulur. Bu karışım, ekmeğin dış kısmına sürülür. Ekmek dolması, buharda pişirilecek şekilde hazırlanır. Büyükçe bir tencereye 7-8 bardak su eklenir ve tencerenin içine bir süzgeç yerleştirilir. Ekmeğin su ile teması engellenir. Su kaynadıktan sonra, ekmek 30 ila 45 dakika arasında kısık ateşte pişirilir. Alternatif olarak, ekmek dolması 170°C’de fırında da 20 dakika pişirilebilir.
Keşkek tarifi
Keşkek, Türk mutfağının vazgeçilmez geleneksel yemeklerinden biridir. Özellikle özel günlerde yapılan bu doyurucu ve lezzetli yemek, aynı zamanda bereketi simgeler.
Keşkek malzemeleri:
- 2 su bardağı buğday
- 2 adet soğan
- Yarım kg kuzu gerdan
- Sıvı yağ
- Tuz, karabiber
- 1 yemek kaşığı tereyağı
- 1 yemek kaşığı salça
- Tuz, karabiber, kekik
Keşkek hazırlık aşamaları: İlk olarak, buğdayı önceden haşlayın. Soğanları doğrayın ve bir tencerede sıvı yağ ile kavurun. Ardından, haşlanmış buğdayı ekleyin. Haşlanmış kuzu gerdanını lif lif ayırarak tencereye ilave edin. Karışımı bir tahta kaşıkla sürekli döverek pişirin. Bu işlem, malzemelerin özleşmesini sağlayacaktır. Tencereye, et suyunu ekleyin ve karışımı kıvam alana kadar pişirmeye devam edin. Bir tavada tereyağını eritin. Üzerine salça, tuz, karabiber ve kekik ekleyin. Karışımı 2-3 dakika boyunca kavurun. Keşkek piştikten sonra, tabağa alın ve üzerine hazırladığınız sosu dökün.
Peksimet (Pesmet) tarifi
Peksimet, özellikle köylerde geleneksel yöntemlerle hazırlanan ve uzun süre saklanabilen bir ekmek türüdür. Yapım süreci, dikkatli bir maya hazırlığıyla başlar. Akşamdan, parçalanmış nohut, buğday unu ve ılık su ile tatlı maya elde edilir. Ertesi sabah, büyük bir leğende tatlı maya, su, buğday unu ve mısır unu (bazı köylerde arpa veya çavdar unu da eklenir) ile yoğrulup, yaklaşık 2-3 saat mayalanmaya bırakılır.
Mayalanan hamur, zeytinyağı ile yağlanmış tavaya yayılır. Ardından, geleneksel taş fırınlar odun veya çalılarla yakılarak ısınır. Fırının içindeki odunlar iyice kor haline geldikten sonra, hamur yayılan ekmek tavaları fırına yerleştirilir. Ekmek tavalarındaki peksimetler piştikten sonra fırından çıkarılır, soğutulup, bütün olarak tavadan alınır ve dilimlenir. Son aşamada, dilimlenen peksimetler yeniden fırına yerleştirilir. 2-3 gün boyunca fırında kalarak, çıtır ve dayanıklı hale gelirler.
Bu geleneksel yöntemle hazırlanan peksimetler, lezzetini ve dayanıklılığını uzun süre korur, köy sofralarının vazgeçilmezi haline gelir.
Kabak Sinkonta tarifi
İzmir'in yöresel lezzetlerinden biri olan Kabak Sinkonta, zeytinyağı ve baharatlarla harmanlanmış taze kabaklarıyla sofralara neşe katmaktadır.
Kabak Sinkonta malzemeleri:
- 1 kg taze kabak
- 2 baş soğan
- 1 çay bardağı zeytinyağı
- 2 yemek kaşığı sirke
- 1 yemek kaşığı salça
- 1 yemek kaşığı un
- Yarım limon
- 6 diş sarımsak
- 2 yemek kaşığı kuru nane
- 1 tatlı kaşığı kırmızı pul biber
- 1 çay kaşığı tuz
Kabak Sinkonta yapılışı: İzmir mutfağının sevilen yemeklerinden biri olan Kabak Sinkonta, taze kabaklarla yapılan, pratik ve leziz bir tarife sahip. İlk olarak, kabakları soyup iyice yıkayın ve ardından parmak kalınlığında büyükçe dilimleyin. Dilimlenen kabakları bir tepsiye dizin. Üzerine ince ince doğranmış soğanları yerleştirin. Bir kabın içinde, 1 çay bardağı suya salçayı ekleyin ve karıştırın. Ardından un, sirke, limon suyu, zeytinyağı, ezilmiş sarımsak ve tuzu da ilave ederek karışımı iyice çırpın. Hazırladığınız bu karışımı, kabakların üzerine gezdirerek dökün. Yemeğin son dokunuşunu ise pul biber ve kuru nane ile yapın. Önceden ısıtılmış 200 derece fırında, önce tepsiyi kapalı şekilde, ardından açık olarak yaklaşık 1 saat pişirin. Yemeğinizin üzeri güzelce kızardığında, sıcak servis yapabilirsiniz. İsteğe göre, üzerine sarımsaklı yoğurt dökerek lezzeti katlayabilirsiniz.
Otlu sini pidesi tarifi
Ege mutfağının sevilen tatlarından biri olan Otlu Sini Pidesi, hem pratik hem de besleyici bir seçenek olarak sofralarınıza konuk olmaktadır.
Otlu sini pidesi malzemeleri:
- 3 su bardağı un
- 1 paket instant kuru hamur mayası
- 1 tatlı kaşığı tuz
- 1 tatlı kaşığı şeker
- 1-1,5 su bardağı ılık su
- 1/2 su bardağı sıvı yağ
- 250 gram ıspanak
- 1 çay bardağı peynir veya çökelek
- 2-3 adet taze soğan yaprakları
- Susam veya çörek otu
Otlu sini pidesi yapılışı: İlk adımda un, maya, tuz, şeker ve ılık suyu karıştırarak ele yapışmayan yumuşak bir hamur yoğurun. Hamurun üzerini örtüp 10-15 dakika dinlendirin. Bu sırada iç harcı hazırlamak için ıspanakları doğrayıp, peynir veya çökelek ile karıştırın. Tepsiye yarım su bardağı sıvı yağ dökün ve üzerine hamuru yerleştirin. Elinizle bastırarak hamuru tepsiye yayın ve ortasına iç harcı yerleştirin. Hamurun kenarlarını ortada birleştirip, yağla yağladığınız ellerinizle hamuru tepsiye uygun şekilde yayın. Üzerine yumurta sarısı sürüp, susam veya çörek otu serpin. Son olarak, 170 derece fırında üzeri kızarana kadar pişirin.
Nohut mayalı ekmek tarifi
Yumuşacık dokusu ve enfes lezzetiyle nohut mayalı ekmek, mutfağınızda geleneksel tarifler arayanlar için harika bir seçenektir.
Nohut mayalı ekmek için gerekli malzemeler:
- 1,5 su bardağı el yakan sıcak su
- 1 çay bardağı nohut
- 2 çay kaşığı tuz
- 3 çay kaşığı şeker
- 3 yemek kaşığı un
- 1 kiloluk cam kavanoz
- Tahta kaşık
Nohut mayalı ekmek yapılışı: Nohut mayalı ekmek yapmak için öncelikle maya hazırlanmalıdır. Sıcak su ile yıkanan kavanoza, 3 yemek kaşığı un, 1 çay bardağı kırılmış nohut, 2 çay kaşığı tuz eklenir. Üzerine 1,5 su bardağı sıcak su eklenip tahta kaşıkla karıştırılır. Kavanozun ağzı, havlu veya sofra bezi ile örtülüp vücut sıcaklığına ulaşana kadar soğutulur. Bu işlem yaklaşık 6 saat sürecektir. Sonrasında kavanoz açılır ve içine 1 çay bardağı sıcak su ve 2 kesme şeker eklenip karıştırılır. Tekrar kavanoz kapatılıp 12 saat bekletilir. Bu süre sonunda, maya köpürmüş ve hazır hale gelmiş olur. Hamur yapımına geçmek için büyük bir kaba un konur. Üzerine hazırladığınız mayalı karışım eklenip, süzgeçten geçirilerek nohutlar ayrılır. Ardından, 3 çay kaşığı tuz, un ve sıcak su ile yoğrulur. Ele yapışan ama akmayan bir hamur kıvamı elde edilmelidir. Hamurun daha iyi kabarması için yoğurduğunuz kabın altına sıcak su koymak faydalı olacaktır. Hamur üzeri örtülüp 2 saat kadar bekletilir. Hamur kabardıktan sonra, yağlanmış tepsiye dökülüp üzerine soğan sürülür. Tepside 15 dakika beklenerek baloncukların oluşması sağlanır. Fırın önceden 200 dereceye ısıtılır ve ekmek tepsiye yerleştirilir. Üzeri kızardığında fırın 150 dereceye düşürülüp pişmeye devam edilir. Fırından çıkan ekmek, üzeri nemli bir bezle örtülerek yumuşak kalması sağlanır.
Peksimet avutması tarifi
Ödemiş'in meşhur peksimeti ile yapılan ve pratik bir şekilde hazırlanan peksimet avutması, hem sağlıklı hem de lezzetli bir seçenek sunmaktadır.
Peksimet avutması malzemeleri:
- Ödemiş peksimeti
- Isırgan otu (bulamazsanız marul da kullanılabilir)
- Pırasanın beyaz kısmı (alternatif olarak taze soğan)
- Domates
- Sızma zeytinyağı
- Çökelek
- Tuz
- Zeytin
- Biber
Peksimet avutması hazırlık aşaması: Öncelikle, Ödemiş peksimetleri ıslatılıp, üzeri temiz bir bezle sarılarak yumuşaması sağlanır. Ardından tüm yeşillikler, domates ve biber iyice yıkandıktan sonra küçük parçalara doğranır. Yumuşayan peksimetler, hazırlanan karışımın üzerine ufalanarak eklenir. Son olarak, çökelek, zeytinyağı, tuz ve siyah zeytinler karışıma ilave edilip güzelce harmanlanır.
Heybeli çorba tarifi
Kış aylarının vazgeçilmezi, hem sağlıklı hem de doyurucu bir çorba olan Heybeli Çorba, hem besleyici hem de lezzetli bir seçenek olarak mutfaklarda yerini almaktadır.
Heybeli çorba malzemeleri:
- 1,5 su bardağı kuru börülce
- 1 su bardağı iri bulgur
- 1 adet büyük boy kuru soğan
- 3 yemek kaşığı zeytinyağı
- Yarım yemek kaşığı biber salçası
- Yarım yemek kaşığı domates salçası
- 5 su bardağı su
- Tuz (isteğe göre)
- Kurutulmuş biber
Heybeli çorba yapılışı: Öncelikle kuru börülcelerinizi akşamdan suya koyarak ıslatın. Ertesi gün, börülcelerin suyunu süzüp tekrar yıkayın. Ardından, bir tencereye kaynar su koyarak börülceleri, yumuşayana kadar pişirin. Diğer tarafta, soğanı kabuklarından soyup tavla zarı şeklinde doğrayın. Tencereye 3 yemek kaşığı zeytinyağını ekleyip, soğanları pembeleşene kadar kavurun. Kavrulan soğanların üzerine biber ve domates salçasını ekleyin ve kokusu çıkana kadar kavurmaya devam edin. Salçaların kokusu çıkınca, iri bulguru tencereye ilave edin ve karıştırarak 1 dakika kadar kavurun. Ardından, pişen börülceleri ve 5 su bardağı sıcak suyu tencereye ekleyin. Tuzu da göz önünde bulundurarak, tatlandırmak için gerekli miktarda tuz ekleyin. Ocağın altını kısıp, tencerenin ağzını kapatarak, arada karıştırarak 15-20 dakika kadar pişirin. Çorbanın kıvamı istediğiniz gibi koyulaştığında, ocağın altını kapatabilirsiniz. İsteğe göre, çorbanın üzerine kurutulmuş biber serpip, servis yapabilirsiniz.
Patates galgıtması (hoplatması) tarifi
Patates, mutfakların vazgeçilmez lezzetlerinden biri olmayı sürdürüyor. Farklı pişirme yöntemleriyle kendine özgü tatlar yaratabilen bu besin, bugün "Patates Galgıtması" adı altında yenilikçi bir tarifle karşımıza çıkmaktadır.
Patates galgıtması (hoplatması) malzemeleri:
- İstediğiniz miktarda küçük bebek patates
- Tuz
- Yarım fincan zeytinyağı
- İsteğe bağlı olarak sarımsaklı yoğurt ve domates sos
Patates galgıtması (hoplatması) hazırlanışı: Bebek patatesler, iyice yıkandıktan sonra kabuklarıyla birlikte suya bırakılır ve birkaç dakika bekletilir. Ardından, patatesler suyun içinde süzülerek üzerine tuz serpilir. Bir tavaya zeytinyağı eklenir ve patatesler bu yağın içine yerleştirilir. Tavanın kapağı kapatılır ve ateş kısılır. Patateslerin eşit şekilde kızarması için tavayı arada bir hoplatarak karıştırmak önemlidir; çünkü kaşıkla karıştırıldığında patatesler ezilebilir. Kızaran patatesler, sıcak olarak tabağa alınır. Son olarak, isteğe bağlı olarak üzerine sarımsaklı yoğurt ya da domates sosu eklenebilir.
