İktisatçı Mahfi Eğilmez, kişisel blogunda kaleme aldığı son yazısında ABD Başkanı Donald Trump’ın gümrük vergileri politikalarını mercek altına aldı. Eğilmez, ABD’nin 2025 yılı Nisan ayında Dünya Ticaret Örgütü’nü (DTÖ) tamamen dışlayarak gümrük vergilerini artırdığını ve bu yolla ekonomik çıkarlarını koruma altına almak için “komşuyu yoksullaştırma” politikasını yeniden devreye soktuğunu belirtti. Eğilmez, ayrıca Türkiye’ye uygulanan gümrük vergisi olması gerekenden yüksek olduğuna dikkat çekti.
Türkiye’nin önde gelen ekonomistlerinde Mahfi Eğilmez, blokunda yayımladığı “Komşuyu Yoksullaştırma Politikası” başlıklı yazısında, ABD’nin Bretton Woods sistemiyle temellerini attığı küresel işbirliği düzenini bozduğunu ifade etti. Yazıda, Trump yönetiminin attığı adımların, 15. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar Avrupa’da uygulanan merkantilist politikalarla benzerlik taşıdığına dikkat çekildi.
Eğilmez, “Ticaret savaşları bir süredir döviz kurları üzerinden yürütülüyordu. ABD’nin gümrük vergilerini artırmasıyla bu savaşlar, merkantilist dönemdeki yaygınlığına doğru hızla ilerlemeye başladı” dedi.
Gümrük vergilerinin tarihi ve dönüşümünü
Mahfi Eğilmez yazısında, merkantilizmin tarihsel gelişimini özetledi. Avrupa ülkelerinin geçmişte ithalatı kısıtlayarak ihracatı teşvik ettiğini ve bu politikayı korumacılıkla pekiştirdiğini belirten Eğilmez, Sanayi Devrimi sonrası bu yaklaşımın şekil değiştirdiğini ancak tamamen ortadan kalkmadığını vurguladı.
“Bebek endüstri” kavramına değinen Eğilmez, yeni kurulan sanayi dallarının korunması amacıyla zaman zaman gümrük vergileri ve ithalat yasaklarının uygulandığını, bu süreçte devalüasyon yoluyla rekabet avantajı sağlanmaya çalışıldığını aktardı.
Türkiye’ye uygulanan gümrük vergisi olması gerekenden yüksek
Yazının dikkat çeken bölümlerinden biri ise Türkiye’ye uygulanan gümrük vergisiyle ilgiliydi. Eğilmez, ABD’nin birçok ülkeye uyguladığı gümrük vergilerinin yüzde 10 ila 50 arasında değiştiğini, Türkiye için bu oranın yüzde 10 olarak belirlendiğini ancak yapılan hesaplamalara göre bu oranın daha düşük olması gerektiğini belirtti.
Mahfi Eğilmez, Trump yönetiminin uyguladığı vergi hesaplama formülünü şöyle paylaştı:
“Uygulanacak Gümrük Vergisi = [(İlgili Ülkeye İhracat – İlgili Ülkeden İthalat) / (İlgili Ülkeden İthalat)] / 2”
Bu formüle göre Türkiye’ye uygulanması gereken vergi oranı yüzde 4,2 olarak hesaplanıyor. Ancak ABD yönetiminin belirlediği asgari gümrük vergisi oranı yüzde 10 olduğundan, Türkiye için bu oran uygulanıyor.
Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek’ten değerlendirme geldi
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, konuyla ilgili yaptığı değerlendirmede, Türkiye’nin düşük gümrük tarifesiyle bazı sektörlerde mukayeseli avantaj sağlayabileceğini ifade etti. Şimşek, “Zayıf küresel büyüme, ihracatımız üzerinde risk oluştururken ülkemizin görece düşük tarife oranı bazı sektörlerde avantaj sağlayabilir” dedi.
ABD’nin ticaret politikalarının küresel ölçekte yankı bulduğunu belirten Eğilmez, bu tür adımların uluslararası işbirliğini zedelediğini ve ülkeler arasında yeni korumacılık dalgalarına zemin hazırladığını vurguladı.
Ticaret savaşlarının yeniden gündeme geldiği bu dönemde, gelişmekte olan ülkelerin ticaret stratejilerini yeniden gözden geçirmeleri gerektiği ifade edildi.
