Merkez Bankası rekor bir zarar açıkladı. 2023 yılında 818.2 milyar TL zarar ettiği duyurulan Merkez Bankası'nın zarar etme nedeni ise Kur Korumalı Mevduat uygulaması. Peki nedir bu KKM yani Kur Korumalı Mevduat. Kimin zamanında yapıldı?
Kur Korumalı Mevduat ya da kısa adıyla KKM, hem Türk lirasını korumak ve değerini artırmak hem de yatırımcıyı dövizin çalkantılı tablosundan uzak tutarak daha güvenli yatırıma sevk etmek amacıyla 2021 sonunda yola çıktı. Ancak yolculuğu kısa oldu. İlk başta TL’deki değer kaybını korumak isteyenlere avantajlı gibi görünse de faizlerin enflasyonun altında kalması nedeniyle KKM’ye gösterilen ilgi azalırken, sistemin Hazine’ye verdiği zarar da artınca çare tamamen vazgeçişte görüldü.
Kur Korumalı Mevduat nedir?
Kur korumalı Mevduat (KKM), Türk lirası üzerinden açılan mevduat hesaplarının döviz kuruna karşı güvence altına alınmasını içeren sisteme deniyor. Bu sistem yatırımcıları ve piyasayı TL’nin değer kaybından korumayı amaçlıyor. Rekabetçi bir mevduat ürünü olan KKM vadeli mevduat hesabı, vade sonunda döviz kurunun faiz oranından fazla olması durumunda kur farkı koruması sağlıyor. Kur değişim oranı, vade sonunda Merkez Bankası tarafından açıklanan alış kuru ile vade başlangıcındaki alış kuru arasındaki yüzdesel fark dikkate alınarak hesaplanıyor.
KKM bir anlamda eldeki TL’yi döviz kuruna sabitlemek anlamına geliyor. Bunun için öncelikle mevcut TL mevduatı kullanılarak ya da var olan döviz mevduatı TL’ye çevrilerek elde oluşan varlığın Vadeli KKM hesabına yatırılması gerekiyor. Böylece KKM hesabındaki TL mevduatları, açılan zaman itibarıyla döviz alış kuru üzerinden sabitlenmiş oluyor ve böylelikle dövizdeki kur artışından zarar görülmesi engelleniyor.
Kur Korumalı Mevduat’ta faiz oranları kamu ve özel bankalarda değişkenlik göstererek ilerledi. Eğer kurdaki artış faiz getirisinden yüksek hesaplandıysa aradaki fark mevduat sahibine geri ödendi. Faiz hesaplaması için TCMB tarafından yapılan günlük açıklamalar baz alındı.
Kur Korumalı Mevduat nasıl zarar verdi?
-Bu uygulama enflasyona karşı yatırımcıyı korumakta yetersiz kaldı.
-Şirketlerin döviz KKM’si kullanması sonucunda Kurumlar Vergisi’nden muaf olmaları da aynı şekilde vergi açığı yarattı.
-Mevduatlarda stopajın “sıfır” olarak alınması vergi kaybına neden oldu.
-Merkez Bankasının devreye girmesi kamusal zarar oluşturdu.
Kur Korumalı Mevduat uygalamasında bakan kimdi?
Kur Korumalı Mevduat'ın Türkiye'ye zararı büyük oldu. Uygulamayı devreye sokulduğunda ise Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati'ydi. Nebati, bu yöntem sayesinde enflasyonda ciddi düşüşlerin yaşanacağını iddia etmişti. Geriye ise Merkez Bankası'nda rekor bir zarar kaldı.
