Batuhan KAYA/İz Gazete- Geçtiğimiz günlerde Kınık’ta başlayan domates üreticilerinin isyanı, Bursa ve Manisa’da devam etti. Üreticilerden kimileri salçalık domateslerin sanayiciler tarafından 1 lira 80 kuruşa alınmak istenmesi üzerine eylem yaptı, kimileri de mahsulünü tarlada bırakarak isyan etti. Domates üreticilerinin isyanı devam ederken Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) İzmir Şube Başkanı Hakan Çakıcı, sorunları ve çözümleri İz Gazete’ye açıkladı.
Çakıcı açıklamasında, “Burada 2 faktör var. İlk olarak geçen sene domates bulamamıştık, üretim çok azdı, salçalık domates bulmakta zorlandık ve salça ihracatı durduruldu. Maalesef bu yıllardır olan bir şey, bir önceki yıl para eden bir ürün ertesi yıl çok ekilir ve piyasa dalgalanır. Üretim planlaması yapmamak bu işin bir yönü, piyasanın yönlendirilmesiyle ürün üretiliyor. Olayın buralara gelmesinin bir diğer sebebi de sözleşmeli tarım yapmamız. Üreticiler ürün üzerinden fabrikalarla sözleşme yapıyor, örnek olarak çiftçi, ‘bu kadar dekar domates ekeceğim’ sanayici de ‘şu fiyattan alacağım’ diyor ancak sanayiciler hasat zamanı geldiğinde fiyat kırıyor. Maalesef çiftçilerimiz de bireysel olarak büyük firmaların karşısında çokça direnç gösteremiyor. Bunu 80’li yıllarda da yaşıyorduk şimdi de yaşıyoruz. Sonradan fiyat değişikliği yapılması çiftçiyi zor durumda bırakıyor çünkü maliyetleri dahi kurtaramıyorlar” ifadelerini kullandı.
Arz-talebi belirleyemiyoruz
Salçalık domates üretiminde arz-talep dengesinin belirlenememesinin ana sorunlardan biri olduğunu ifade eden Çakıcı, “Sözleşmeli tarım mecburen uygulanıyor çünkü çok büyük alanlarda tarım yapılıyor. Sanayici de fabrikasını çalıştırmak için ne kadar ürün ektireceğini belirliyor ama ya mal fazla geliyor ya da ihracatla ilgili sıkıntı oluyor. 1 sene ihracatı durdurunca pazarı kaybediyorsunuz. Sanayiciler de mal almak istemiyor. Üretilen domatesin arz-talep dengesini belirleyememek bunlara sebep oluyor. Sonuç olarak tarlada 1 lira 80 kuruşa düşen domates sofralarımıza pazardan bile 10-15 liralara geliyor” diye konuştu.
Üretim planlaması oturmadı
Üretim planlamasının oturmamasının en büyük sorunlardan biri olduğunu açıklayan Çakıcı devamında şöyle konuştu:
“Bakanlık çalışmalar yaptı ama üretim planlaması işini bir türlü oturtamadık. Burada en büyük sorun çiftçinin üretim planı konusunda yönlendirilememesi ve çiftçilerin örgütlü olmaması. Örgütlü çiftçi sanayici karşısında daha güçlü olur, ürettiği miktar belli olur. Hep bunu söylüyoruz. Kooperatifleşme diyoruz, cumhuriyet döneminde de konuşulmuş ama oturmamış. Güzel örneklerimiz de var ama pek umutlu değilim. Ülkemizdeki tarım politikaları da dengesiz olunca piyasadaki fiyatlar da çok değişken oluyor. Burada tüccar da sanayici de çiftçi de sıkıntıya düşüyor.”
