Soğukların mevsimlerin normalinin altında seyretmesi ve sıcakların erken başlamasıyla ‘zirai don’ etkisi ülke genelinde bağ ve meyvelerde olumsuz etki yarattı. Meteorolojinin verilerine göre, havaların iç kesimlerde ve kıyı kesimlerinde erken ısındığını gösteriyor. Ülke genelinde 36 ilde etkili olan zirai don ile İzmir’de üzüm ve kiraz da bu dondan nasibini aldı.
İz Gazete’ye konuşan Ziraat Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı ve Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Hakan Çakıcı, yaptığı açıklamalarda zirai don olayının bölgede meyve ve bağlarda olumsuz etki yarattığını aktardı. Nisan ayındaki kuraklığın buğdaya etkisine değinen Çakıcı, “Ülkenin birçok yerinde bu zirai don olayı devam ediyor. Meteorolojiden gelen uyarılar da var. Bu olay sebzeleri etkiliyor. Meyve ve bağlara etkisi çok fazla. Geçtiğimiz haftalarda çevrede yeni uyanan bağlara vuran don etkisi, bağlardaki yapraklanmaları kötü etkiledi. Bağ konusu çok önemli. Bu gidişle de bağlarda verim düşüklüğü olacak, ürün kaybına gidecek. Tabii bu bütün bağları etkilemiyor. Meyvesel çekirdeklerde de aynı şekilde zarar verme ihtimali de yüksek. Bunu ise zamanla göreceğiz. İlerleyen günlerde ürüne ne yaşatacak göreceğiz” dedi.
Risk devam ediyor
Nisan ayının ortasına gelinse de zirai don olayının sürdüğünü belirten Çakıcı, “Geçmiş yıllarda da oldu. Ama yağışın yumuşak geçmesini beklediğimiz günler, yağışın gelip kısa sürede gitmesine yol açınca hâlâ kuraklık sorununu yaşıyoruz. Yağmur yağdı desek de kıştan gelen eksik yağış nedeniyle bu kuraklık olayı sürüyor. Özellikle burada bir olumsuzluk var. Buğdayın verime ihtiyacı var. Bunun için de yağışın tam ve sıcaklığın yeterli olması lazım. Doğu ve Güneydoğu’da da buğday rekolte sıkıntısı var. Bölgemiz için ise meyve ve bağlarda aynı sorun devam ediyor. Bu risk devam ediyor” şeklinde konuştu.
Pahalılık olarak bize dönüyor
Ağaçların erkenden uyandığına değinen Dr. Çakıcı, “Verilere baktığımızda havalar yavaş yavaş ısınıyor. Ama bu risk olmayabilir. İç kısımlarda bu risk sürerken sahil ve kıyı kesimlerinde bu sorun yaşanmayabilir. Havalar erken ısınınca, ağaçlar da doğal olarak erken uyanmış oldu. Zamanından önce uyandı, havaların birden soğuması ve yağışın da beklentileri karşılanmaması belirli ürünlerin verimine zarar verdi. Geçmişte de böyle şeyler oluyordu. Bilinen şeylerdir bunlar. Ama bu olayın sonucunda ürün kaybı yaşanırken bizlere de pahalılıkla dönüyor. Bakalım ürünlerde neler olacak? Bunu göreceğiz. Sadece Ege Bölgesi değil, Türkiye’nin pek çok yerinde bu sıkıntı var. Normallerin üzerinde soğuk oldu. Bu değişimler ise beklenmedik hava olayları, tarım ürünlerinde kayba yol açıyor. Kıyı kesimlerinde biraz daha erken ısınma yaşadık. 25-30 dereceleri gördük ve düşüş yaşanması kötü oldu” ifadelerine yer verdi.
Çiftçilere öneri
Çiftçilerin tedbirlerine de değinen Dr. Hakan Çakıcı, şunları söyledi: “Bununla ilgili tedbirler de var. Çiftçiler bu konuda bir takım yağmurlama, sulama, sisleme, dumanlama gibi sistemlerle fiziki önlemler almalı. Bunları yapan çiftçi, ekonomik olarak kendini koruması için de ürünlere tarım sigortası yaptırmalıdır. Her zaman başarılı olmasa da bunlar var. Sigorta çiftçiyi kurtarabilse de pahalı olan ürünlerin iyice pahalı olmasına yol açacaktır.”
Tarım sigortaları yaygınlaşmalı
TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Genel Merkez Yöneticisi Uğur Toprak, zirai donun gıda güvencesi ile üzerinde önemli etkiler yaratabileceğine dikkat çekti. Çiftçiler için don riskine karşı sulama sistemleri, örtü kullanımı veya don önleyici teknolojiler gibi önlemler alınabileceğini söyleyen Toprak, “Uzun vadede, zirai donun etkilerini azaltmak için dayanıklı ürün çeşitlerinin geliştirilmesi, tarım sigortalarının yaygınlaştırılması ve iklim değişikliğine uyum stratejilerinin uygulanması kritik önem taşır. Aksi takdirde, gıda güvencesi ve ekonomik istikrar üzerindeki baskılar artarak hem yerel hem de küresel düzeyde ciddi sosyoekonomik sorunlara yol açabilir” dedi.
