İzmir'in kendine özgü manileri, tekerlemeleri, deyimleri de tarihi belgelerde yer alıyor. İzmir'in manilerini, tekerlemelerini ve deyimlerini sizin için derledik...
İzmir deyimleri
Deyimler, genellikle akla gelen ilk anlamın dışında mecaz anlamı olan, benzer olaylar karşısında tekrarlanan kalıplaşmış sözlerdir. Yaşanmış ya da hayal ürünü bazı olaylar içinde geçen çarpıcı söz grubu, hafızalarda yer edip benzer yeni olaylar karşısında söylenerek deyimleşirler. Deyimlerin özelliği ise asıl anlamı dışında yüklenmiş bir anlam olmasıdır. İşte İzmir deyimleri...
-Adam sandım eşeği, kaba yazdım döşeği.
-Aklı başından bir karış yukarıda olmak
-Art ayağıyla kulağını kaşımak
-Pazardaki ete soğan doğramak
-Doğmadık sıpanın belini kırmak
-Doğunca ebesi yumuş, ölünce hocası yumuş
-Donunu başına giydirmek
-Ha Arap Hasan, ha Hasan Arap
-Har vurup harman savurmak
-İğne deliğinden Hindistan’ı seyretmek
-Kabak çiçeği gibi açılmak
-Kedi eniğini kaybetse bulamayacak olmak
-Sermayeyi kediye yüklemek
-Öküz öldü ortaklık ayrıldı.
-Aklını peynir ekmekle yemek
-Ayvaz kasap, hepsi bir hesap
-Zemheride hıyar aramak
-Yıldızları almamak
-Sonradan görme, cavurdan dönme.
-Kediler gitti sıçanlara beylik kaldı.
İzmir tekerlemeleri
Oyun tekerlemeleri, çocukların oyuna başlamadan evvel ebe seçimi ve oyun sırasında beraber ya da karşılıklı söyledikleri söz dizileridir.
-Masal masal maniki Tırnağı var oniki Onikinin yarısı Gurbağanın karısı Derleme Yeri: Ödemiş/Kurucuova
-Askerlik Askere gittim soyun dediler Elbise yerine çuval verdiler Babam dişçi ıh ıh ıh Annem aşçı oh oh oh Abim asker rap rap rap Kardeşim deli Kulakları küpeli Derleme Yeri: Ödemiş/Kurucuova
-Dolmakalem mürekkep Bana bir isim gerek Kim gerek (Engin) Onu seviyor musun? Onu hiç öptün mü? Onu seviyorsan Onu öpüyorsan Sen bu oyundan çık. Derleme Yeri: Selçuk/Barutçu
-Jale jale nerdesin Jandarmalı yerdesin Nejat abine söyle Jilet alsın getirsin Derleme Yeri: Selçuk/Barutçu
İzmir manileri
Anonim halk edebiyatı ürünlerinin en yaygın şekillerinden biri manidir. Genellikle hece ölçüsünün 7 veya 8 li kalıbı kullanılarak söylenen maniler, çoğunlukla dört dizeden oluşurlar.
-Kuyuya saldım urgan Benim sevdiğim çoban Kepenekte üşümüş Göndereyim bir yorgan Derleme Yeri: ÖDEMİŞ/Kurucuova
-Yol üstünde kirazlar Kirazları yemezler Kör olası anneler Evlen oğlum demezler Derleme Yeri: KEMALPAŞA / Dereköy
-Tabakta darı gördüm Düşümde yari gördüm Keşke görmez olayım Benzini sarı gördüm Derleme Yeri: BAYINDIR / Yusuflu
-Armut dalda sallanır Yere düşer ballanır Bir oğlan vezir olsa Gene kıza yalvarır Derleme Yeri: BERGAMA / Yukarıbey
-Yemenimin uçları Çıkamam yokuşları Beni baştan çıkaran Yarimin bakışları Derleme Yeri: SELÇUK /Zeytinköy
-Zeytinyağ şişesini Doldur yarim akmasın Gözlerine tembih et Başkasına bakmasın Derleme Yeri: KEMALPAŞA / Yeşilköy
-Bahçelerde ildirşah Boyu uzun kendi şah İki gönül bir olsa Ayıramaz padişah Derleme Yeri: BERGAMA / Paşa Köyü
