Son bir ay içinde birçok Avrupa ülkesinde hayvanlarda mavi dil hastalığı tespit edildi. Hastalığın hızla yayılması üzerine bazı ülkeler ihracat faaliyetlerini durdurma kararı aldı. Sadece Polonya ve Macaristan'da ihracatın devam ettiği bildirilirken, Türkiye'nin tedbir amacıyla hayvan ithalatını durdurduğu ifade edildi. Uzmanlar, üreticilerin kendi çiftliklerinde biyogüvenlik önlemlerini artırmaları gerektiğini vurgularken, tedbirlerin en üst seviyede tutulmasının önemini dile getirdi. Peki, Mavi dil hastalığı nedir? Mavi dil hangi hayvanlarda görülür? Mavi dil hastalığı insana bulaşır mı?
Mavi dil hastalığı nedir?
Mavi dil hastalığı, sığır, koyun, keçi ve deve gibi evcil hayvanlarla bazı yabani geviş getirenlerde görülen, Culicoides cinsi sokucu sinekler tarafından bulaşan viral bir enfeksiyondur. Hastalığın etkeni, Reoviridae ailesine ait Bluetongue virüsü (BTV) olup, dünyada 24 antijenik serotipi tespit edilmiştir. Türkiye'de ise iki serotip bulunmaktadır.
Bu hastalık, genellikle koyunları etkileyerek ağır belirtiler gösterir; sığır ve keçilerde ise enfeksiyon daha hafif seyreder. Mavi dil, tatarcık ısırıkları yoluyla bulaşır ve doğrudan hayvandan hayvana geçmez. Koyunlarda kan damarlarının zarar görmesi ve iç kanamalara yol açması nedeniyle dilin mavi renkte görünmesiyle karakterizedir. Genç kuzularda ölüm oranı %30'a kadar çıkabilir. Koyunlarda kilo kaybı ve yün büyümesinde bozulma gibi etkiler de görülür. Sığırlarda ise enfeksiyon genellikle asemptomatiktir; belirtiler, virüsün suşuna bağlı olarak değişiklik gösterir.
Mavi dil hangi hayvanlarda görülür?
Mavi dil hastalığı, koyun, keçi, sığır, deve, ceylan ve Afrika antilobu gibi birçok hayvanı tehdit eden bulaşıcı bir hastalıktır. Hastalığa, "Mavi Dil Virüsü" olarak bilinen BTV (Blue Tongue Virus) yol açıyor. BTV virüsü, hayvanlara Culicoides cinsi böcekler aracılığıyla bulaşıyor. Virüs taşıyan bu böceklerin ısırmasıyla hayvanların vücuduna giren BTV, özellikle koyunlarda şiddetli belirtilere yol açıyor.
Özellikle koyunlar, mavi dil hastalığından ciddi şekilde etkilenmektedir. Hastalık koyunlarda kilo kaybı, yün üretiminde düşüş ve hatta ölüme kadar varan komplikasyonlara neden olabilmektedir. Koyunlarda hastalığa bağlı morbidite oranı %100’e yakınken, mortalite (ölüm) oranı %2 ila %30 arasında değişebiliyor; bazı bölgelerde ise ölüm oranı %70’e kadar çıkabilmekte.
Sığırlarda mavi dil virüsüne yakalanma oranı yüksek olmakla birlikte, belirtilerin şiddeti virüsün serotipine bağlı olarak önemli ölçüde değişiklik gösterebilmektedir. Hastalığın yaygın olarak görüldüğü bölgelerde, hayvan sağlığında ciddi kayıplar, sayı azalması, test ve tedavi masraflarındaki artış, aynı zamanda salgının önlenmesine yönelik tedbirlerin ekonomiye yansıyan ağır maliyetleri bulunuyor.
Mavi dil hastalığı insana bulaşır mı?
Mavi dil hastalığı, insanları etkilemeyen bir viral hastalıktır. Bu hastalığın etkeni, “Tatarcık” olarak bilinen sokucu sinekler (Culicoides) aracılığıyla hayvanlardan hayvanlara geçiş yapar. Sokucu sinekler, hasta hayvanlardan kan emerek virüsü alır ve daha sonra sağlıklı hayvanlara kan emme yoluyla virüsü bulaştırır. Özellikle yağmurlu yaz günlerinin ardından gelen rutubetli gecelerde bu sineklerin aktivitesi artar.
Ayrıca, hasta boğaların spermaları da sağlıklı ineklere virüs bulaşmasına neden olabilir. Bu durum, bulaşmada dikkat edilmesi gereken önemli bir yoldur. Sığırlar, belirgin bir hastalık belirtisi göstermeksizin virüsü kanlarında taşıyabilirler ve bu da koyunlara bulaşmasında önemli bir rol oynar. Sokucu sineklerin aktif olmadığı dönemlerde bile, virüs sığır kanında 14 hafta boyunca aktif kalabilmektedir.
Önemle belirtmek gerekir ki, mavi dil hastalığı insanlara geçmez ve bu nedenle insanlar için herhangi bir sağlık riski oluşturmaz. Hastalık, yalnızca geviş getiren hayvanlarda, özellikle koyun ve sığır gibi türlerde görülmektedir.
