Binlerce yıllık tarihiyle dikkat çeken Tralleis Antik Kenti, yürütülen kazı çalışmaları ve tamamlanan projelerle birlikte 2025 yılı Temmuz ayında ziyarete açılacak. Kent, Aydın’ın kuzeyinde, Kestane Dağları’nın güney yamacında yer alıyor.
Tralleis Antik Kenti, Aydın il merkezine yaklaşık 1 kilometre uzaklıkta, Kestane Dağları'nın güneyinde konumlanıyor. Menderes Havzası’nın verimli toprakları üzerine kurulan kent, Argoslular ve Tralleis’liler tarafından inşa edilmiştir. Kent, M.Ö. 334 yılında Büyük İskender’in seferleri sırasında Hellenistik krallıklar arasında sık sık el değiştirmiştir.
“Üç Gözler” yapısı günümüze ulaşmıştır
Günümüze ulaşan tek büyük yapı, halk arasında “Üç Gözler” olarak bilinen gymnasium kalıntısıdır. Bu yapı, antik çağda eğitim, spor ve kültürel etkinliklerin merkezi konumundaydı. Kentte ayrıca Roma dönemine ait bir hamam, tiyatro, agora ve stadyum da bulunmaktadır. Devam eden kazılarla yer altındaki kalıntılar ortaya çıkarılmaya devam edilmektedir. Antik dönemde kırmızı çanak-çömlek üretimi ve kaliteli dericilikle tanınan Tralleis, Apollonios ve Tauriskos gibi ünlü yontu ustaları ile Ayasofya’nın mimarlarından Anthemios’u yetiştirmiştir. Farnese Boğazı ve Genç Atlet heykelleri, bu kentte gün yüzüne çıkarılan önemli eserlerdendir.
Trakyalılar tarafından kurulan kent
Antik kaynaklarda Tralleis ya da Trallais olarak geçen kent adı, Luwi kökenli “Tralla” sözcüğüne Helen dilinde halkı ifade eden “-eis” takısının eklenmesiyle oluşmuştur. Dor göçleri sonrasında Argoslular ve Trakyalılar tarafından kurulmuştur. Tralleis hakkında Aphrodisiaslı Apollonios’un Peri Tralleon ve Mısırlı Kristodoros’un Patria Tralleon adlı eserler yazdığı bilinse de bu kaynaklar günümüze ulaşmamıştır. O.Rayet ve A.Thomas gibi isimler, 19. yüzyılda bölgede yaptıkları araştırmalarla kentin tarihini incelemiştir.
Tralleis Antik Kenti'nin tarihi izleri
Ksenophon’un Anabasis ve Helenika adlı eserlerinde adı geçen kent, önce Pers Satraplığı, ardından Karia Satraplığı’na bağlanmıştır. M.Ö. 334’te Büyük İskender’e direnmeden teslim olan Tralleis, Seleukoslar döneminde yeniden kurulmuş ve “Seleukeia” adını almıştır. M.Ö. 188’de Roma denetimine giren kent, II. Eumenes döneminde Roma Krallığı’na hediye edilmiştir. Kent, M.Ö. 3. yüzyılda bronz sikkeler bastırarak sınırlı bir özerklik kazanmıştır. Daha sonra, Roma döneminde Cistophor adı verilen değerli sikkeler basılmıştır. Vitrivius ve Plinius’a göre, Tralleis'te tuğladan yapılmış saraylar ve Zeus Larasios’a adanmış yapılar bulunmaktaydı.
Tralleis, Roma İmparatorluğu’na bağlandıktan sonra kültürel üretkenliğini yavaşlatmış ve Pontus Kralı Mithradates’in savaşlarına katılması nedeniyle ağır vergilerle cezalandırılmıştır. Ancak Caesar ve Antonius dönemlerinde tekrar canlanmıştır. M.Ö. 27-24 yılları arasında yaşanan deprem sonrası Augustus’un desteğiyle toparlanmış ve Caesarea adını almıştır. Bizans döneminde önemli bir piskoposluk merkezi olan Tralleis, 13. yüzyılda Selçukluların eline geçmiştir. Ardından Osmanlı dönemine kadar önemini büyük ölçüde yitirmiştir. Bugün ayakta kalan tek yapı, M.Ö. 3. yüzyıla tarihlenen gymnasiuma ait tonozlu kalıntıdır.
Tarihin en eski şarkısı burada
1883’te İzmir-Aydın demiryolu inşasında bulunan Seikilos’un mezar taşı, antik döneme ait eksiksiz biçimde günümüze ulaşmış en eski şarkının söz ve notasını içermektedir. Şarkı, “Işılda yaşadığın sürece, hiçbir şeyi dert etme...” sözleriyle hafızalara kazınmıştır. Bu eşsiz müzik eseri günümüzde Kopenhag Ulusal Müzesi’nde sergilenmektedir.
Tralleis Antik Kenti'ne İzmir'den ulaşım
Tralleis Antik Kenti'ne İzmir'den ulaşım oldukça basit ve kolay. Tralleis Antik Kenti'ne ulaşmak için öncelikle İzmir Basmane Gar'dan Denizli treni ile Aydın garına varmalısınız. Oradan 102 numaralı Mimar Sinan Mahallesi-Yeni Otogar otobüsüne binerek Harun Baba durağında inmelisiniz. İndiğiniz duraktan kısa bir mesafede yer alan antik kente bu yolla kolayca ulaşabilirsiniz.
