Ergen ve çocukların son dönemde en çok karşılaştığı sorunların çoğu internet üzerinden yayılıyor. Ülkemizde de kimi zaman bu uygulamaların kapatılması ile sorunun önüne geçilmeye çalışılıyor. Ancak kapatmanın gerçek bir çözüm olmadığı hepimizin malumu. Konunun uzmanları çözümün iletişimden geçtiğinin altını çiziyor.
“Çocuklar tehlikeleri sezemeyebilir“
İnternet üzerinden kullanılabilen uygulamalar topluluklar için sesli, görüntülü ve yazılı özelliklerle iletişim sağlayan dijital platformlar. İnsanın toplumsal bir varlık olmasıyla, basit düzeyde iletişim, haberleşme en temel ihtiyaçlardan. Bu platformlar sosyalleşebilme ihtiyacından kaynaklanmakta. Konuyla ilgili İz Gazete’ye konuşan Psikolog Ezgi Çiçek, bu durumu “Gerçek yaşamdaki sosyalleşme ile, içinde bulunduğumuz teknolojik çağda dijital yaşamdaki bu uygulamalar çocuklara, sosyalleşmek, yeni arkadaşlar edinmek, kendilerini ifade etmek için paylaşımlarda bulunmak gibi sosyal, duygusal, psikolojik açıdan alan açabilmektedir. Çocuklar açısından bu alanlar risk alanlarına da dönüşebilmektedir. Bu konuda dikkatli ve temkinli olmak gerekmektedir. Çocukların gelişimsel süreçteki ihtiyaçlarına bağlı olarak amacın dışındaki tehlike sinyallerini fark etmemeleri, neden – sonuç ilişkisi olarak paylaşımların olumsuz sonuçlarını öngörememeleri çocuklar açısından siber zorbalıkla fiziksel, psikolojik, sosyal alanlarda zarar görmelerine de neden olabilmektedir.“ şeklinde açıklıyor.
“Sorunu olmayan çocuk, siber zorbalık yapmaz“
Siber zorbalık temasını sorduğumuz Ezgi Çiçek, “Dijital ortamda bir kişinin başkalarına yönelik ses, görüntü ve herhangi bir içerikle aşağılama, tehdit etme ve zarar vermek istemesidir. Her durum zorbalık değildir; kişiler arası güç farklılığının ve davranışın devamlılığının olması ve kasıtlı yapılması durumu zorbalığa dönüştürmektedir. Son zamanlarda çokça karşımıza gelen durumlardan birisi de çocukların siber zorbalık yapmasıdır. Sebebine bakarsak, öncellikle çocukların manevi olarak sevgi, şefkat içeren duygusal gelişimdeki eksiklikler, ihmal, düşük benlik algısı, empati eksiklikleri, güç kazanma isteğinin olması, kendini farklı gösterme arayışında olması, özgüven eksikliği ve sosyal kaygılar nedeniyle sanal alanda rahat hissetme duygusu, aile ortamındaki olumsuzluklar ve çocuğun zorbalığa maruz kalarak deneyimlemesi gibi öğrenmeler siber zorbalığa neden olabilmektedir.“ Şeklinde yanıtlıyor.
Hem psikolojik hem fiziksel etkileri var
Zorbalığa uğrayan bir çocuğu nasıl tespit edebiliriz sorusunu da yanıtlayan Psikolog Ezgi Çiçek, “Onları en iyi anlamanın yolu duygularını ve davranışlarını yakından takip etmek ve gözlemlemektir. Yaşadıkları sorunlar genellikle duygu ve davranışlara yansımaktadır. Son zamanlardaki davranışlarında yalnızlaşma, sinirlilik, huzursuzluk, tepkisellikler ortaya çıkabilir; duygularında öfke, kaygı, mutsuzluk ve ani duygu değişimleri gözlemlenebilir; okul başarısında düşüş olabilmektedir, uyku ve besleme düzeninde değişiklikler olabilmektedir; aşırı teknoloji kullanımına yönelim ve hobilerden uzaklaşma olabilir; fiziksel belirtiler olarak mide bulantısı, karın ve baş ağrıları gibi sağlık sorunlarıyla karşılaşabilirsiniz. Bu değişimler tek bir alanda ortaya çıktığı gibi birbiriyle ilişki olarak birçok şekilde psikolojik ve fiziksel olarak gözlemlenebilmektedir.“ İfadelerini kullanıyor.
Bir zorbayı nasıl tespit ederiz?
Çocukların bir siber zorba ile karşı karşıya kaldığında neler yaşadığını sorduğumuz Çiçek, “Zorbalık yapan kişilerin davranışsal ve iletişim süreçleri zorbalık için ipuçları göstermektedir. Zorbalık yapan kişilerle temas halindeyken; söylemlerinde şaka adı altında gülmek yerine üzüldüğünüzü fark edersiniz, uyarmanız halinde kişi aynı söylem veya davranışlara devam etmektedir, belirli bir kitleye hitap etmeyi amaçlamaktadır, sizi utandıracak veya kötü hissetmenize neden olacak davranış ve söylemlere maruz kaldığınızı fark edersiniz, kişisel paylaşımlarınızı farklı şekillerde karşınıza rahatsız edecek ve zor durumda bırakacak şekilde kullanılması, bu kişilerle birlikteyken kendinizi değersiz, yetersiz ve korkmuş hissedebilirsiniz ve güvende hissetmezsiniz. Bu eğilimde olabilecek kişiler varsa etkilerinden korunmak için güvendiğiniz ve yakın hissettiğiniz kişilerle paylaşarak ve dijital platformlara bilgilendirerek kendinizi korumak için destek sağlayabilirsiniz.“ tavsiyesinde bulunuyor.
“Çözüm: Açık iletişim“
Psikolog Ezgi Çiçek ebeveynlere tavsiyelerde bulunarak “İçinde bulunduğumuz çağda teknolojiden uzak kalmak çok mümkün görünmüyor ancak yaşa uygun uygulamalar kullanmak ve kullanırken de bedensel ve psikolojik sağlığımızı koruyacak şekilde önlemler almak ve bilinçlenmek oldukça önemlidir. Bu nedenle olası zorbalık durumlarında açık iletişim kurmak, çocukları iyi gözlemlemek ve takibini yapmak, gerekli durumlarda destek almak önem arz etmektedir.“ ifadelerini kullanıyor.
