Demik eksikliği dünyada en çok görülen anemi yani kansızlık türüdür. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre; hemoglobin değerlerinin hamile olmayan kadınlarda 12 gr/dl, erkeklerde 14 gr/dl’nin altına düşmesi durumu “anemi” olarak adlandırılmaktadır. Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerine rengini veren oksijenin kanda taşınmasını sağlayan bir proteindir. Demir de hemoglobinin temel yapısına giren bir elementtir ve akciğerden alınan oksijenin hemoglabine bağlanarak dokulara aktarılmasında büyük önem taşır. Demirin eksik olduğu durumlarda anemi oluşur ve buna bağlı olarak da ‘’demir eksikliği anemisi’’ tanısı konur.
DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN 10 BELİRTİSİ
Cilt solgunluğu,
Vücutta güçsüzlük, yorgunluk,
Konsantrasyon bozukluğu,
Baş ağrısı,
Ellerde ve ayaklarda uyuşma,
Sinirlilik hali,
Kulakların uğuldaması,
Dudaklarda çatlaklar ve ağız kenarında yaralar,
Tırnakların çabuk kırılması,
Saçlarda dökülme
Kaşık tırnak
Pika ( buz veya toprak yemek)
DEMİR EKSİKLİĞİ NEDEN OLUR?
Menopoz öncesi kadınlarda en sık demir eksikliği anemisi (DEA) nedeni adet kanaması olan kan kaybıyken, erişkin erkek ve menopoz sonrası kadınlarda en sık neden mide veya bağırsaklardan kaynaklanan kan kaybıdır. Adölesan çağında her iki cinsiyette de demir eksikliğine rastlanılır. Bu dönemdeki erkeklerdeki hızlı büyüme ve kızlardaki mensturasyonla olan kayıplar demir gereksiniminin artmasının asıl nedenleridir. Kan kayıpları sonucu demirin azalması (kanama, parazitler vb.) da bir başka nedendir.
Demir Emilimini Azaltanlar
Fitatlar (Kepekli ürünler)
Tanenler (çay, kahve, kakao) emilimi % 40–60 azaltırlar
Emilim bozukluğu
Gazlı içeceklerKafeinli içecek
Diyetle aşırı posa alınması
Okzalatlar
Proteinden fakir diyetler
DEMİR EKSİKLİĞİNDE NE YEMELİ NE YEMEMELİ?
Proteinden zengin besinler; sırasıyla sakatatlar, dana eti, koyun eti, tavuk eti. Bu besinlerin demir içerikleri yüksek olmakla beraber emilim oranları da yüksektir.
Etlerin haricinde demirin zengin kaynakları iyi pişmiş kurubaklagiller, soya fasulyesi, yumurta, kuru meyveler (özellikle kuru üzüm, kuru kayısı, kuru dut), pekmez, koyu yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, pazı), fındık, fıstık, susam, tahin gibi besinlerdir.
Özellikle kurubaklagil ve sebze yemeklerini C vitamini kaynağı bir besin ile beraber almaya özen gösterin. C vitamininden zengin besinler; turunçgiller, yeşil yapraklı sebzeler, karnabahar, lahana, patates, limon,domates ve yeşil biber gibi besinlerdir. Çay ve kahve, içeriğindeki taninlerden ötürü demirin vücutta kullanımını engellemektedirler. Bu nedenle, bu içeceklerin yemeklerle birlikte veya yemeklerden hemen sonra tüketilmemesinde fayda vardır. Çay veya kahve, öğün aralarında veya yemeklerden 1,5–2 saat sonra tercih edilmelidir. Çayı mümkünse limonla ve açık tüketin.
Ekmek ve diğer unlu besinleri (börek ve çörekler) mayalandırarak tüketin. Kırmızı etle beraber yoğurt ve süt ürünü tüketmeyiniz.
