Eylül 2021 tarihinden bugüne kadar piyasalarda yaşananlar olağan dışı idi. Hatta son üç yıldan beri bu bozulma devam ediyor. Ülkeyi yönetenlerce alınan yanlış kararlar bu bozulmaları tetikledi. Son dört ayda ise bir kahramanlık hikayesi yaratmak için algı yönetmeye, yani seçim kazanmaya yönelik yapılan yanlış hamleler piyasaları tamamen bozdu. Bir miktar da olsa tasarrufları olanlar için böyle dönemlerde birikimlerimizi nerede ve nasıl değerlendireceğiz sorusu kafaları daha fazla karıştırıyor.

Bu hayat pahalılığında birikimimi nasıl değerlendireceğim sorusuna cevaben, iktidarın yanlış ekonomi ve faiz politikaları nedeni ile kimse liramıza bakmıyor ve tasarruflarını lirada tutmak istemiyor. Çok kullanılan yatırım araçlarına bakacak olursak;

Geleneksel yatırım araçlarımızın başında altın ve gayrimenkul gelmekle birlikte 90’lı yıllarda başlayan ve son 5-6 yılda önemli bir yer tutan yatırım aracı ise ağırlıklı dolar ve Euro olmak üzere döviz oldu. Bunlara ilave olarak klasik hisse senedi, yani borsa yatırımcıları pandemi döneminde ikiye katlandı. Y ve Z kuşağının aktör oyuncu olduğu (yatırımcı denilir mi bilmem) kripto paralarda hacimler büyük boyutlara ulaştı. Gençlerimiz, ismini bilmediği veya telaffuz edemediği bu kripto değerlere paralarını yatırdılar, çok az kazananın yanında hüsrana uğrayan ve kaybedenlerin sayısı çoğunlukta idi. Vadeli işlemler piyasası, özellikle de her türlü döviz ve emtianın alınıp satıldığı kaldıraçlı işlem de yapılan Forex piyasaları yabancısı olanlar için tehlikeli bir piyasadır. Bu birikimlerin değerlendirilmesinde bankalarda daha önceleri birkaç fon ile çeşitlendirdiği riskli, az riskli ve risksiz fakat düşük getirileri olan yatırım fonlarını çok çok çeşitlendirerek her şeyi alıp satmaya başladılar.

Sizler de alıp sattığınız bu değerlerin olağan piyasa koşullarında ne zaman alacağınıza ne zaman satacağınıza karar verebilmeniz için arada da olsa şöyle bir grafiğine bakalım dediğinizde o grafik üzerinde bir şeyleri görebilmeniz gerekir. İşte bu alınıp satılan her şeyin para piyasalarında bir grafiği oluşur. Piyasa yapıcılar da olağan dışı bir şey olmadığı sürece bu grafiklere göre hareket eder ve işlemlerini gerçekleştirirler. Yani burada ister altın ister döviz ister Bitcoin, ister emtia (Demir, Bakır, Petrol…) ne alırsan veya satarsan mutlaka bir grafiği oluşur. Birinci kural, mevcut bir süre içerisinde oluşmuş bir grafik, ikincisi, bu grafiklerin trendini oluşturan veya gelecekte oluşturacak trendi doğru okumak için teknik analizin kullandığı oldukça fazla indikatörler ve formasyonlar var, bu enstrümanlar ile her neyi hangi zaman dilimleri içerisinde alıp satıyorsanız (dakikalık, 15 dakika, günlük, haftalık, aylık…. Yıllık ve daha uzun vadelerde tren belirli bir kanal içerisinde gider gelir. Kanalların oluşturduğu trendler kısa vadeden başlayıp uzun yıllara sair majör trenlerde oluşturur. Fiyatlar üst kanala geldiğinde satış baskıları, alt kanala geldiğinde ise alış baskıları artar. Sadece kanallar değil yatay ve trend çizgileri ile destek ve direnç noktalarını tespit eder ona göre işlem yapabilirsiniz. Şimdiye kadar yazdığım basit teknik analiz için yeterli bilgilerdir, daha ayrıntısı biraz tecrübe isteyen uygulamalardır.

Hep sorarız birilerine bu fiyattan dolar alınır mı? Altın alınır mı? vs… İşte bunun cevabını sizler bulabilirsiniz. Teknik analiz, fiyat hareketleri için tek başına yeterli olmamakla birlikte temel analiz, dünyada ve Türkiye’de yaşanan ve yaşanacak siyasi gelişmeler ile konjonktürü doğru okumaktan geçer. Birkaç örnek ile açıklarsak konu daha iyi anlaşılacaktır. Örneğin; altın, belirsizliği sever, olağanüstü durumlar, dünyanın birçok yerini kapsayacak olumsuzluklar, faizin reel oluşamadığı enflasyonun yaşandığı yerlerde güvenilecek liman olarak görülür. Petrol fiyatlarına örnek ise, 6 Ocak’ta Kazakistan’da yaşananlar petrolün varilini 68 dolardan 80 dolara çıkardı, orada durum çözülünce petrol geri geldi fakat sıcaklığını koruyan Rusya-Ukrayna gerginliği petrolün varilini 91 dolara çıkardı. Son iki gün içerisinde ve BM yapılan görüşmeler 2-3 dolar aşağı çekti ise de gerginlik hala sıcaklığını korumaktadır. Şimdi, analiz edelim; Rusya—Ukrayna savaşır mı? Gelişmelere göre böyle bir ihtimal varsa petrol 100 doların üzerine çıkacaktır. Ülkemizden örnek ise, dünya faiz artırırken biz inatlaşarak faiz düşürdük, sonuç, dolar 8 liradan 18 liraya gitti. Siz şunu değerlendirebilirsiniz, bir erken seçim kararı açıklansa piyasalar bunu nasıl karşılar? Bu sorunun cevabı yatırımlarınızın yönünü belirleyecektir.

Sonuç olarak, grafikte doların 3,5 yıl içerisinde fiyatlamalarını alınan hangi kararların değiştirdiği verilmiştir. Basit ve sade olarak herkes alınıp satılacak her yatırım aracının grafiğine bakıp, o grafik ile ilgili gelişmeleri takip ederek ve destek, direnç noktalarına da dikkat ederek alım satım yapabilirler.