Bu hafta size birkaç kelime ve kökenlerinden bahsedeceğim.
Editörlük ve geliştirici editörlük çalışmalarında edebiyatın yanı sıra farklı alanlardan kişilerle çalışma fırsatı da buluyorum. Bu durum, farklı konular hakkında daha detaylı bilgiler edinmemi ve daha uzak olduğum konulara farklı bakış açıları geliştirmemi sağlıyor. Mesela otizmli bir bireyin özel eğitim öğretmeni olan annesi ile çalışırken otizm hakkında hiç bilmediğim şeyleri öğrenmiştim. Sadece bilgi değil, deneyimi de anlayarak bilmediğim bir hayatın farklı duyarlıklarını anlama fırsatı bulmuştum.*
Ben onların dosyalarının kitaplara dönüşmesine yol gösteriyordum. Anlatmak ve yapmak istediklerini onlarla birlikte konuşup onlarla bir plan çiziyordum. Karşılıklı yapacaklarımızı belirliyor, ilerliyorduk. Geçtiğimiz senelerde yaptığımız bir geliştirici editörlük çalışmasında ise editörlük buluşmaları yaptığımız koç, “Aslında kitabımı yazarken siz de bana mentorlük yapıyorsunuz” demişti. Yani kendisinin başkasına yaptığı işi benim de bir anlamda ona yaptığımı söylemişti.
Öyleydi…
Geliştirici editörlük alanında yaptığımız şey, bir açısından mentorlük yani rehberlik… İster kitabın yazım aşamasında yol arkadaşlığı için bir araya gelelim, ister tamamlanmış dosya üzerinden gelişim alanlarını bulalım, ister atölyelerde anlatılan konuların derinine inelim, bunların adı bir nevi rehberlik… Peki, nasıl oluyor bu rehberlik, yani mentorlük? Nereden geliyor bu kelime?
Mentor kelimesinin Latincede kullanımı ve yerleşmesi Homeros’un Odysseia destanına dayanıyor. Odysseus’un yokluğunda kendisinin arkadaşı Mentor’un kılığına girerek oğlu Telemakhos’a yürüdüğü yolda yardım eden tanrıça Athena oluyor… Athena ona iyi bir kahraman olmanın niteliklerini öğretiyor… Mentor adı altında şahane bir rehberlik yapıyor… İsmi ise o zamandan bugüne hayatımıza, dillerimize ekleniyor.
Son editörlük çalışmalarımdan biri ise Uluslararası Koçluk Federasyonu (ICF) Master Certified Coach (MCC) olan ve dünyanın en iyileri arasında yer alan Fatih Elibol’un ilk kitabı “Gelecek Bugün Başlar”** içindi. Gelin, kitapta bahsedildiği şekilde, bugün mentor, danışman, yönder gibi kelimelerle benzer kullanımlarından bahsettiğimiz “koç” kavramının ve kelimesinin nereden geldiğine bakalım.
“Macarca kökenli “koç̧” kelimesi ilk defa 1500’lü yıllarda insanları bir yerden bir yere götüren arabalar için kullanılmış̧. Ardından 1800’lü yıllarda İngiltere’de öğrencileri sınavlara hazırlayan özel öğretmenlere koç̧ adı verilmiş̧. Sonra da sporcular için sporcularla çalışan, onları fiziksel performansın yanında zihin ve ruhları ile başarıya odaklamak için destekleyen kişiler koç olarak adlandırılmış.”
Bugün anladığımız anlamda koçluk, bu üç kullanımdan da izler taşıyor. İnsanlara ulaşmak istedikleri hedeflere ulaşmaları konusunda yol gösteren, ihtiyaçlarını belirlemelerine yardımcı olan, onları destekleyen, içlerindeki potansiyeli gerçekleştirmelerini sağlayan kişilere koç deniyor.
Hayatta bir sürü rehberimiz var. Bir koçla çalışmak olsun, bir editörle çalışmak olsun, bazen bir kitap bazen bir film bize rehberlik eden… Farklı zamanlarda, farklı ilhamlar aldığımız; içimizdeki ışığın farkına varmamızı sağlayan, biz de birtakım uyanışlar yaratan bir sürü rehberimiz, ilhamımız var. Yeter ki farkına varalım, doğrusunu bulalım, eşzamanlılığını yaşayalım…
* Otizmde Bir Sevgi Sözcüğü “Mıyık”, Nedret Özdemir, Gülnar Yayınları, 2021
** Gelecek Bugün Başlar, Fatih Elibol, Edisyon Kitap, 2021
