Biraz felsefeden konuşarak başlayalım mı?
Felsefe, evreni, doğayı tanımaya dönük bilme ve anlama çabasıdır. İyonya kıyıları da denen bugünkü Batı Anadolu’da Thales (Mö624-MÖ546), evrenin ana maddesinin ne olduğunu; arkhe problemini sorgular. Felsefe sofistlere kadar doğayı sorgulamayı temele almıştır. Sokrates öncesi dönemde sofistlerle birlikte felsefe, insanı ve toplumu da sorgulamaya başlamıştır. Felsefe nedir? Sorusuna cevap vermeden önce, onun günümüze kadar gelen serüveninde çok çeşitli anlamlar içerdiğini belirtebiliriz. Soruya dönecek olursak “Şudur” diye kesin ve net bir cevap veremeyiz. Ancak şunu diyebiliriz ki felsefe tüm zamanlarda evreni anlama çabası olarak kabul edilir.
Zihnimizi kullanmaya başladığımız küçük yaşlardan itibaren merak ettiğimiz şeylere cevaplar aramaya başlarız. Ailemizi, öğrenme sürecinde bize yoldaşlık eden eğitimcilerimizi ve hatta çevremizdeki yakınlarımızı sorularla bunalttığımız da olmuştur. Bu soruların birçoğuna kimi zaman yanıt alamamışızdır ya da sorduğumuz sorular bir şekilde geçiştirilmiştir. Küçük yaşlardan itibaren aslında hep felsefenin içinde olmuşuzdur. Kimi zaman ben nereden geldim yeryüzüne, kimi zaman ölüm ne demek, kimi zaman da cesaret ve mutluluk nedir gibi bir sürü sorular oluşmuştur zihnimizde. İşte bu noktada karşımıza çıkan “Çocuklar için Felsefe” yöntemi çocukların soru sormayı, sorgulamayı, eleştirel bakabilmeyi, farklı görüşlerle karşılaşmalarına olanak sağlayabilecek bir yaklaşım olarak karşımıza çıkmakta.
Çocuklar için Felsefe, kulağa ilk geldiğinde tuhaf karşılanabiliyor. “Felsefe” kavramına yüklediğimiz anlam genel itibariyle teoriler ve filozofların görüşleri olduğu için “Nasıl yani felsefe alt yapısı olmayan çocuklar bunu nasıl yapacaklar? Ya da çocuklar soyut kavramları mesela “Niyet, iyilik, kötülük, sevgi, özgürlük vs. hakkında nasıl konuşabilirler ki?” gibi bu ve buna benzer sorular aklınıza geliyor olabilir.
Çocuklar için Felsefe (Philosophy for children) akımının kurucusu Matthew Lipman derslerinde öğrencilerinin akıl yürütme becerilerinin yetersiz olduğunu görüp de kafası bozulunca, doğru düşünmeyi öğrenmenin küçük yaşlardan itibaren başlaması gerektiğinin farkına varıyor.
ÇOÇUKLAR İÇİN FELSEFE OTURUMLARINDA KOLAYLAŞTIRCININ SOKRATES'İ, ARİSTOTALES'İ, PLATON'U BİLMESİ GEREKLİ Mİ?
Onların çalışmalarını anlamanız gerekmese de Sokratik tartışma metodunu irdelemeniz gerekir. Buradaki amaç çocukların sorgulama becerilerini, soru sormalarını ve sorulara gerekçelerle yanıt verebilmelerini sağlamaktır.
ÇOCUKLAR İÇİN FELSEFE SÜRECİ NASIL İŞLEMEKTEDİR?
Öğretmen (Kolaylaştırıcı) bir uyarıcı paylaşır. Bu uyarıcı bir hikaye, bir resim, müzik olabilir. Örneğin; Arnold Lobel’in Türkçeye çevirilen kitabı Kurbağa Murbağa serisindeki Devler ve Ejderhalar hikayesinde tema olarak “Cesaret” kavramı ön plandadır. Bu güzel bir başlangıç olabilir. Uyarıcının paylaşımın ardından biraz düşünmeleri için zaman verilir. Kolaylaştırıcının uyarıcıdan yani hikayeden yararlanarak oluşturduğu soru öğrencilerle paylaşılır. Soru üzerine bir süre düşünen öğrenciler, kolaylaştırıcının yönergesiyle tartışmaya başlayabilirler. Öğrencilerin geçmiş deneyimleri ve hazırbulunuşluklarına göre hikaye üzerinden soru oluşturmalarına ve oy birliğiyle bu sorulardan birini seçip tartışmaya başlamalarına da olanak verebilir.
ÇOCUKLAR NE KAZANIYOR FELSEFEDEN?
Çocuklarla düzenli olarak felsefe oturumları yapmak onlarda iş birliğine dayalı bakış açısını zenginleştirir, ortaya yargı koyabilen gerekçelendirebilen, sorgulayabilen bireyler haline gelmelerine yardımcı olur. Okullarda öğretilen, kitaplarla sınırlandırılmış, dondurulmuş ve dogmalaşmış bilgi yerine düşünen, sorgulayan bireyler için o halde Yaşasın! Felsefe diyoruz.
