Bu yazımızda Türkiye Varlık Fonu’nu ele alacağız ne idi, nasıl olması gerekirdi ve şu an nasıl oldu. Türkiye Varlık Fonu Yönetimi A.Ş. adı altında Ağustos 2016’da 50 milyon TL sermayeli bir anonim şirket olarak kuruldu. O dönemde Başbakanlığa, şimdi Cumhurbaşkanlığı’na bağlı olarak çalışan şirketin sermayesi, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından konuldu.

1451 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından kurulan padişaha bağlı hazine-i hassa, 1700’lü yılların sonlarına doğru Osmanlı’da adımları atılan birden çok hazine sistemi, merkez hazineden sapmalara yol açmıştır. Bu sistemin en zararlı yönü, merkezi hazinenin gelirlerinin dağılması, gider önceliklerinin kaybolması, belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis edilmesi nedeniyle zorunlu olan giderlerin yapılamaması ve bütün bunların sonucunda devlet yönetiminde mali disiplinin ortadan kalkması sürecine ciddi etkisi olmuştur. Birkaç örnek verecek olursak, Nizam (İrad)‑ı Cedid Hazinesi, Mukataat Hazinesi, Mansure Hazinesi, Redif Hazinesi, Darphane Hazinesi ve Maliye Hazinesi… şeklindedir. Bu hazinelerin artması Osmanlı Mali yapısını düzeltmemiş, tam aksine mali disiplini kötüye sürüklemiştir. Çoklu Hazine sisteminin Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşünde büyük önemi vardır. 19 Yüzyıl ortalarına doğru Tanzimat döneminde tek ve merkezi Hazine sistemine yeniden dönülmüştür

Yakın tarihe baktığımızda; 1980 sonrası Özal ile başlayan fonlar, en önemlileri Fak Fuk Fon, Kamu Ortaklığı Fonu ve Konut edindirme fonu, akabinde 1995 Necmettin Erbakan döneminde havuz sistemi… bu fonlar ve sistemler Nisan 1994 ve Şubat 2001 ekonomi krizlerinin oluşmasında olumsuz yönden etkisi olmuştur. 2001 Krizi sonrası IMF programı ile bunların hepsi ortadan kaldırılmıştır.

Varlık Fonu, ülkelerin gelir fazlasının bu fon kapsamında değerlendirilerek gelecek nesillere güvence olarak birikim sağlamaktır. Bunun en güzel örneği Norveç Varlık Fonudur. Fonun piyasa değerinin 31 Aralık 2019 itibariyle 1 trilyon 73 milyar dolar büyüklüğüne ulaşmıştır. Fonun portföy dağılımında yüzde 71 hisse senetleri, yüzde 26 sabit getirili menkul kıymetler ve yüzde 3 gayrimenkul yatırımları bulunmaktadır. Fon Bu yatırımlarla geçen yıl 180 Milyar Dolar gelir elde etmiştir.

1 trilyon doları yöneten Norveç Varlık Fonu Başkanı Yngve Slyngstad, fon yöneticisinin kiraladığı uçağa binince, “Kurumun itibarını zedeledim” diyerek istifa etti. Norveç medyasında “Ulusun Birikimlerini Korumaya Uygun Biri Değil” eleştirilerine maruz kalmıştı. Norveç varlık fonun başında ne anayasal monarşi ile yönetilen kral var ne de başbakan… bunların damatları da fonda başkan vekili değil.

Gelelim Ülkemize; varlık fonunun amacı gelir fazlarını gelecek nesillerin sigortası olacak şekilde değerlendirerek biriktirmek ama bizde gelir fazlası olmadığı gibi her ay düzenli olarak bütçe açığı vermekteyiz. Üstüne üstelik 2020 yılı borçlanması için planlanan 139 milyarı aştık 2 defa da artırdık, fakat daha ilk 8 ayda planlananı geçtik. Bizde gelir fazlası olan tek kamu fonu İşsizlik Sigortasıdır. O da bu amaç için kullanılamayacak bir fondur. Orada toplanan 135 milyar liranın akıbetini de kimse bilmiyor. Kısaca; Türkiye’nin bir varlık fonu kurmak için gelir fazlası bulunmaktadır. 

Değeri yaklaşık 30 milyar dolar olan Türkiye Varlık Fonunda, 8 sektörden 20 şirket, 2 lisans ve çeşitli 46 adet taşınmaz bulunuyor. Şirketlere gelince hepsi ayrı birer göz bebeğimiz olan Ziraat Bankası, HalkBank, Vakıfbank, Borsa İstanbul, TVF Finansal Yatırımlar, Platform AŞ. Botaş, Türkiye Petrolleri, TVF Enerji, TVF Rafineri ve Petrokimya, Türk Hava Yolları, PTT, TCDD, İzmir Alsancak Limanı, Türkiye Denizcilik İşletmeleri, Eti Maden, TVF Maden, Nakit Karşılığı Şans Oyunları Lisansı, At Yarışı Düzenleme ve Bahis Kabul Etme Lisansı, Çaykur, Kayseri Şeker, Türksat, Türk Telekom ve Turkcell’dir.

 

Norveç Varlık fonu 2019 Yılında % 20 gelir elde ederken, bizim varlık fonumuzun karı % 48 düştü, borçları arttı. Fonun toplam borcu 2018 yılında 194 milyardan % 46 artışla 284 milyara yükseldi. Fona bağlı Çaykur devredilmeden önce kar ediyordu. Şimdi ÇAYKUR’un zararı 2018 yılında 637 milyon, 2019 yılında 733 milyona çıktı. Botaş yüksek oranda borçlu, TCDD zararda, PTT ve Türk Hava Yolları kardan zarar ediyor.

Peki bu şirketi kim yönetiyor, o kadar işi arasında dünyaya ve muhalefet partilerine günde üç öğün posta koyan laf yetiştiren, vatandaşa çay fırlatan ve fırsat bulur ise de fonu yöneten varlık fonu başkanı Recep Tayyip Erdoğan, Başkan vekili Tayyip Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak, yönetim kurulu üyesi şu meşhur Marmara Üniversitesinde profesör olan bir dönemde 60-70 doktora tez danışmanlığı yapan ve hatta Berat Albayrak’ın tezini yazdığı iddia edilen Erişah Arican, ilave olarak başka kimse yokmuş gibi şimdi de borsa İstanbul başkanı oldu.

Diğer taraftan ne varsa şu Bilal’in mezun olduğu Kartal İmam Hatip lisesi listesinden arkadaşı Selim Arda Ermut, yetmedi, Tosyalı holdingden Fuat Tosyalı ve TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu…

Bu fonu Sayıştay denetleyemiyor, Başkanın belirleyeceği bir denetim firması yapacak denetimi, iletişimler gizli, finans sektörü dışı toplam borcu 284 milyar (Bugün itibarı ile dolar bazında 36 Milyar dolar) lira, fondaki şirketler ve kıymetler halkın malı ama her şey meclisten, Sayıştay’dan ve halktan gizleniyor.

Tüyü bitmemis yetim hakkı deriz ya, bu yönetim, fondaki halkın malını ipotek veya temlik ederek borçlanıyor ve yandaş şirketlere yap işlet devret ile gelecek nesilleri de borçlandırırken, Norveç, henuz doğmamış Norveçli çocukların geleceklerinin sigortasını fazlası ile oluşturmuş.

“Güvenme Varlığa Düşersin Darlığa” diye bir atasözümüz var, fondaki tüm değerler şirketler sizin bizim halkın malı varlığı, sorumsuzca kullanılırsa darlığa düşmemiz yakındır.