İzmir hakkında ilk önemli bilgiyi 1973-1976 yılları arasında Nazilli Yenimahalle Ortaokulunda Sosyal Bilgiler dersinde öğrenmiştim. Edindiğim bilgiye göre İzmir ard ülkesi geniş ve zengin bir şehirdi. Anladığım kadarı ile ard ülke Nazilli, Aydın, Manisa, Denizli, Uşak gibi İzmir’i çevreleyen şehirlerdi. İzmir bu şehirler yani ard ülke için önemli bir pazar olmakla kalmıyor, onların mallarının yurt dışına satılmasına da aracı oluyordu. Bu bilgiyi önemsemiştim ve aklımda tutmuştum. Demek, örneğin Nazilli’den İzmir’e giden bir mal yurtdışına da satılabiliyordu.
İzmir Osmanlı İmparatorluğu döneminde dış ticaret hacmi bakımından İstanbul ile rekabet edebiliyordu. Bugün böyle bir üstünlüğe sahip değil ama İzmir, TİM’in (Türkiye İhracatçılar Meclisi) ihracatçı firmaların kanuni merkezine göre yaptığı ihracat performansı sıralamasında dördüncü sırada. İzmir’den önde olan iller sırasıyla İstanbul, Bursa ve Kocaeli.
İzmir’de 2000’e yakın ihracatçı firma var. Bunlardan 83’ü TİM’in 2019 yılında yaptığı ilk 1000 ihracatçı listesine girdi. İzmir merkezli firmaların 2016-2020 yıllarında yaptığı ihracata Tablo’da yer verilmekte.
Kanuni Merkezi İzmir Olan Firmaların İhracat Tutarları (Milyar dolar)
|
Yıllar |
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
|
İzmir |
7,9 |
8.8 |
9.8 |
9.8 |
9.5 |
|
Türkiye-Tüm iller |
131,7 |
147.3 |
163.5 |
166 |
156.2 |
|
İzmir/Türkiye (%) |
6 |
5.9 |
5.9 |
5.8 |
6.1 |
Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi
Tablo’da görüldüğü gibi İzmir firmalarının ihracatları Türkiye’nin ihracatına paralel olarak artıyor. 2016 yılında 7.9 milyar dolar olan ihracatı, 2020 yılında 9.5 milyar dolara çıkmış. İzmir aynı zamanda Türkiye’nin toplam ihracatı içinde yüzde 6 seviyesinde istikrarlı bir paya sahip.
2020 ve 2021 yıllarının Ocak-Mayıs dönemi ihracatlarına bakıldığında ise hem Türkiye hem de İzmir için ihracatta büyük bir ivmelenme görülüyor. Söz konusu dönem için Türkiye’nin (tüm illerinin) ihracatı 56.6 milyar dolardan 77.3 milyar dolara, İzmir’in ihracatı ise 3.6 milyar dolardan 4.5 milyar dolara çıkmış gözüküyor. Bu performans yıl boyunca devam ederse Türkiye’nin ihracatı 200 milyar doları, İzmir’in ihracatı da 13 milyar doları aşabilir. TİM Başkanı İsmail Gülle’ye göre ihracattaki bu artışın nedeni ihracatçıların pandemi döneminde taahhütlerini aksatmamaları ve teslimatlarını kesintisiz sürdürerek güven oluşturmaları. Son dört ayda TL’deki önemli değer kaybının da bu süreci desteklediği düşünülebilir.
Peki İzmir’den yapılan ihracatta hangi sektörler ön plana çıkıyor? Bu soruyu yanıtlamak için yine TİM verilerine bakıldı. 2020 yılı rakamlarına göre İzmir’in ihracatında ön plana çıkan sektörler kimyevi maddeler ve mamulleri (% 14.2), hazır giyim ve konfeksiyon (14.2), mobilya, kağıt ve orman ürünleri (%6,1), tütün (6.1), otomotiv endüstrisi (%5.7), çelik (%5.7), makine ve aksamları (%5,6). Sektörlerin genelde dengeli bir şekilde dağıldığı bir veya birkaç sektörde yoğunlaşma olmadığı görülüyor.
Geçtiğimiz yıl İzmir’den en fazla ihracat Almanya’ya yapılmış. Almanya’yı, ABD, İngiltere, İspanya, Hollanda, İtalya, Fransa ve Rusya Federasyonu izliyor.
Çok güzel. İhracat etkileyici bir şekilde yükseliyor. Peki ithalat, dış ticaret açığı ve cari açık ne durumda? Ocak- Mayıs 2021 dönemi itibarıyla Türkiye’nin toplam ihracatı 85.2 (İhracatçı Birlikleri Kaydından Muaf İhracat ile Antrepo ve Serbest Bölgeler Farkı dahil) milyar dolarken ithalatı 103.5 milyar dolar olarak gerçekleşmiş. Dış ticaret açığı söz konusu dönem için 18.3 milyar dolardır. Geçen yıl aynı dönem için yüzde 74.5 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı bu yıl yüzde 82.3’e yükseldi. Cari açık 2020 yılı Ocak - Nisan döneminde 14.2 milyar dolarken, 2021 yılının aynı döneminde 9.5 milyar dolara düştü. Bunlar olumlu ve sevindirici gelişmeler. Yılı bu rakamları daha da iyileşmiş görerek tamamlamak isteriz.
