Türkiye, dünyada ki 34 biyocoğrafik bölgeden üçünün kesişim yerinde bulunuyor. Coğrafya ve iklimin farklılaştırdığı biyocoğrafik bölgeler, biyoçeşitliliğin ve bunun neden olduğu kültürel çeşitliliğin sebebi. Türkiye’nin kuzeyi Avrupa-Sibirya, güneyi Akdeniz, orta, güneydoğu ve doğusu da İran-Turan biyocoğrafyalarının içinde yer alıyor. Bu ayrımın sonuçlarından sadece biri; Urfa bozkırlarında ki Çöl varanının Ege sahillerinde yaşayamaması olarak ortaya çıkıyor.
Bilim insanları uzun yıllardır memleketin hayvan ve bitki türlerini araştırıyor. Araştırdıkça yeni türler keşfediyorlar. Bugüne kadar ülkemizde keşfedilen türlerin bir kısmı endemik yani sadece Türkiye’de ya da dünyada çok sınırlı bir alanda yaşıyor. Bu türlerden bir kısmının nesli, dünya üzerindeki biricikliğinin yanı sıra çeşitli nedenlerle tehdit altında olabiliyor.
Bu iki tanıma da sahip onlarca (!) türden biri de Marmaris semenderi.
Marmaris’te çok dar bir alanda yaşıyor. Tarımda kullanılan kimyasallar, orman yangınları, yapılaşma ve iklim değişikliği Marmaris semenderi için yaşamı güçleştiriyor. Yaşam alanlarının aynı zamanda piknik ve kamp için tercih edilmesi, katı atık kirliliğini de bu türün hayatına sorun olarak ekliyor.
Marmaris semenderi, kuyruğu olduğu için genellikle kertenkelelerle karıştırılıyor. Ancak kertenkelelerden farklı olarak vucünda pul bulunmuyor. Kendisi aslen bir kuyruklu kurbağa... Bir diğer ilginç özelliği; kış yerine yaz uykusuna yatması. Bunu öğrenince sahil kasabalarında yaşayan arkadaşlarım geldi aklıma. Artan ziyaretçi sayısı nedeniyle yazı daha çok evde ya da yaşadıkları kasabanın dışında geçirmeye çalıştıklarını çok kere dinledim. Marmaris semenderi bu yönüyle de Marmaris’in yerlisi olduğunu anlatır gibi...
Bu türün Marmaris’deki dağılımını ve davranışlarını araştıran ve koruma yöntemleri geliştiren çok özel insanlarla aynı kenti paylaşıyoruz. Ege Üniversitesi Biyoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Kerim Çiçek ve Dilara Kızıl. Kendilerinin akademik çalışmaları Akdeniz Koruma Derneği’nin bu tür hakkında ki koruma çalışmalarına yön veriyor. Dernek bunları, Marmaris Belediyesi ve Marmaris Milli Park Müdürlüğü ile koordineli yürütüyor.
Bir çeşit imece… Bu kadar kurum, 15 santimetrelik semender için birlikte hareket ediyor. “Dünyada ne kadar yer kapladığın önemli değil, önemli olan ne kattığın” der gibi... Marmaris semenderi de ufacık boyuyla karasal ekosistem içinde ki dengenin sağlanmasına büyük katkı veriyor.
Bu tür için emek veren herkese teşekkür borç biliyorum.
