Güne ruhun ölümsüzlüğü üzerine derin bir sohbetle başlayabiliriz. Bütün büyük dinler ruhun dayanıklılığından bahseder; peki, ölmek ne anlama gelir?
Bir dikili taşı olmayan ile olan arasındaki fark, yerin altında eşitlenir. Bir şehri tam anlamıyla tanımak istiyorsak, mezarlıklarına ve özellikle tarihî mezar taşlarına dikkatle bakmalıyız. Çünkü bu taşlar, şehrin tarihine, kültürüne ve bir zamanlar burada yaşamış olan sakinlerine dair çok şey anlatır. Ölümün soğuk yüzünü yansıtan mermer taşlar, sadece vefat edenlerin bilgilerini değil; aynı zamanda onların dünyasına dair derin izler taşır. Günümüzde bu tür detayları görmek pek mümkün olmasa da, tarihî mezar taşlarında doğum ve ölüm yılı gibi künye bilgilerinin ötesinde her motifin özel bir anlamı vardır. Bu taşlarda bazen dualar bazen de şiirler bile kazılıdır; bu da dönemin dili ve halkın edebî zevki hakkında bize ipuçları verir.
İzmir'in mezar taşları, şehrimizin tarihinin sessiz tanıkları olarak önümüzde duruyor. Her bir taş, ait olduğu dönemin sanatı, dili, edebiyatı ve estetik anlayışını yansıtan değerli belgeler. Bu taşlar, aynı zamanda yapıldıkları dönemin kültürünü, sanatını ve inançlarını da derinlemesine anlatır.
Bir mezar taşı, tarih boyunca kimlerin yaşamış olduğunu ve o dönemin ruhunu bizimle paylaşır. İzmir'in tarihî mezar taşlarının gizemlerini ve anlamlarını keşfetmeye hazır olun. Konak'taki bu taşlar, tarihin sessiz tanıkları olarak bize sesleniyor ve geçmişten bugüne köprü kurarak mesajlarını geçmişin hikayelerini anlatıyor.
Bugün Arkeoloji Müzesi’nin bahçesindeki mezar taşı görülmeye değer pek çok mezar taşından biri. Uzunluğu 1.35 metre ve yüksekliği 20 cm olan mezarın, üzerindeki Hollandaca yazılar ve zamanla kaplanmış boya ile dikkat çeker. Klasik ve retroperspektif aslan motiflerine sahip bu taşlar, dört ayak üzerinde bulunur ve ağaç motifleriyle antik çağ formatlarını yansıtır. Özellikle 1880-1990 yılları arasında İzmir'de çokça üretilen neoklasik mezar taşları arasında yer alır.
17. yüzyılın ortalarında Hollandalılar İzmir’e yerleşmiş ve Behçet Uz Hastanesi etrafına konuşlanmışlardır. Bu dönemde iki Hollanda hastanesi ve Hollanda konsolosu Daniel Baron’un evi vardı. Bugün Aya Fotini Rum Ortodoks kilisesinden bir taş parçası bile geriye kalmamıştır. Hollanda şapellerinin yer aldığı hastane bahçesinde 1220-1930 yılları arasına ait çok sayıda Hollandalı mezar taşı bulunur.
19. yüzyılda İzmir, "Doğunun Paris'i" olarak anılırdı. İzmirli kadınların şıklığı, kordonda yürüyüş yapmalarıyla ünlüydü. Hollandalı gemilerin limana yanaşacağını duyan İzmirliler, limana akın ederdi.
Fransa'nın Bordeaux kentinden gelen gemi, Maurice Dutilh’in İzmir’e acente açmak için gelmesiyle dikkat çekti. Maurice, genç yaşında bir mühendis olarak duygulu, içine kapanık ve iyi ilişkiler kurabilen biriydi. İzmir’de Türk kadını Firuzan’a aşık oldu ve İzmir’de yaşamaya karar verdi. Ancak 29 yaşında vebadan hayatını kaybetti. Mezarı, Arkeoloji Müzesi bahçesinde bulunur.
Firuzan, sarı saçlı, ela gözlü, sinirli ve huysuz bir kadındı. Maurice, Firuzan'ı sürekli göz hapsinde tutarken, Firuzan ise ondan kaçıyordu. Sonunda evlenip birlikte bir hayat kurdular. Maurice'in ölümünden sonra, İzmir'deki birçok Hollandalı mezar taşı Kan Çeşme'deki Yahudi mezarlığına nakledildi. Kançeşme’nin bugünkü adı Gürçeşme’dir. Özellikle İzmir'deki Hollandalı Yahudilere ait mezar taşları, bu dönemde önemli bir yere sahipti.
Firuzan ve Maurice’in öyküsü beni aşk ile ilgili büyülü “acaba”lara götürdü. Kim bilir ne aşk mektupları yazdılar birbirlerine. Var oluşlarını, mutluluklarını, yaşama istek ve sevinçlerini birbirlerine olan aşklarına bağlayan nice satırlar yazıldı. Birbirlerinin gözlerinde kim bilir ne sihirli zamanları paylaştılar. İzmir’de aşık olmak, hele ki o geçmiş zamanlarda aşık olmak zamanı durdurmak demekti belki de.
İzmir’in mezar taşları, şehrin tarihini, kültürel zenginliğini ve geçmişteki yaşamı anlamak için önemli birer anahtar. Bu taşların ardındaki aşk ve hikayeleri keşfetmek, şehrimizin geçmişine ışık tutmak demektir.
Tarihte Konak’ta bu linkten mutlaka programızı izleyin.
