İz Gazete’nin 14 Mayıs seçimlerinin ertesi günü çıkan nüshası seçimin İzmir’le ilgili sonuçları hakkındaki önemli bilgileri başarılı bir şekilde sunuyordu. Gazeteyi dikkatle inceledim. İkinci sayfa İzmir’den seçilen milletvekillerine ayrılmış, fotoğraflarına ve özgeçmişlerine yer verilmişti. İlgimi çeken bu sayfanın tamamını dikkatle okudum ve üzerinde düşündüm. Bu isimler TBMM’de İzmir’i temsil edecek olduklarından bizler, yani İzmir’de yaşayanlar için çok önemliler. Her ne kadar Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde TBMM’nin ve üyelerinin etkisinin azaldığına yönelik görüşler ağırlık kazansa da, halkı temsil etmenin ne demek olduğunu iyi anlayan ve görevlerini buna göre yerine getiren bir milletvekili halk için çok şey yapabilir ve bu yüzden çok önemlidir. Bu önemi de dikkate alarak İzmir milletvekillerinin demografik özelliklerine bakmak istedim. Özellikle, cinsiyet, yaş, meslek grupları açısından nasıl bir görünüm sergilediklerini değerlendirdim.
Kadın milletvekillerinin sayısı az
İzmir, kadın-erkek eşitliğinin önemsendiği bir şehir. Bunun milletvekili seçimi sonuçlarına da yansıması beklenir. Bununla birlikte, seçim sonuçlarını incelediğimizde İzmir’den çıkan toplam 28 milletvekilinin sadece 6’sının kadın olduğu görülüyor. Bu, yüzde 21’lik bir orana karşılık geliyor. 2018 yılında İzmir’in kadın milletvekillerinin sayısı 4’tü ve söz konusu oran daha düşüktü. Türkiye genelinde ise son seçim sonucunda TBMM’deki kadın vekillerin oranı yüzde 17’den 20’ye yükseldi. Bugün, İzmir ve Türkiye’nin kadın milletvekili oranları hemen hemen aynı. Bu rakamlara bakarak İzmir’in kadınlarının ve İzmir’in kadınlara yönelik dünya görüşünün TBMM’de yeterli düzeyde temsil edilemediğini söyleyebiliriz. Bu cam tavanın inceltilmesi ve kadın milletvekili sayısının en az 10 olması gerekirdi. İzmir’de kadın milletvekillerinin oranı bakımından Yeşil Sol Parti birinci (1/2), Adalet ve Kalkınma Partisi ikinci (2/7), CHP üçüncü (3/14) sırada gözüküyor. İyi Parti (0/3) ve MHP’nin (0/1) kadın milletvekilleri yok.
Kadın milletvekilleri daha genç
Doğum yılları 2023 yılından çıkarılmak suretiyle hesaplanan milletvekili yaşlarının makul bir dağılım oluşturduğu görülüyor. Dört milletvekili 30-39, 7 milletvekili 40-49, 11 milletvekili 50-59, daha kıdemli olan 6 kişi ise 60-64 yaşları arasında. Milletvekillerinin yaş ortalaması 50, medyan yaş da 50. 50 ve 51 yaşlarında 7 vekil mevcuttur.
Grafik 1: İzmir Milletvekilleri Yaş Dağılımı
Kaynak: İz Gazete, Vikipedi
Kadın milletvekillerinin yaşları 32 ile 51 arasında değişiyor. Yaş ortalamaları 42. Buna karşın erkeklerin yaş ortalaması 52. Bu da dikkat çekici bir durum olarak karşımıza çıkıyor.
İşçilerin, esnafın ve çiftçilerin de temsilcileri olmalıydı
Milletvekillerini ağırlıklı olarak çoğunluğunu iş insanları ve hukukçular oluşturuyor. Ayrıca, diğer ön plana çıkan meslekler iktisatçı, mali müşavir, siyaset bilimci, gazeteci. Bunların hepsi sosyal bilimler alanına giren meslekler ve yasama organında görev yapmada fayda sağlayabilecek bilgi ve becerileri içeriyor. Fen bilimleri alanından ise sadece bir mühendis var. Bununla birlikte, İzmir milletvekilleri arasında çiftçilerin, işçilerin ve esnafın temsilcilerinin olmaması dikkat çekiyor. Daha birkaç ay önce İzmir’de gerçekleşen İkinci Yüzyıl İktisat Kongresi’nde işçi, çiftçi ve esnaf temsilcileri altın değerindeydiler ve kongrenin asli unsurlarıydılar. Bu kesimlerin en az birer temsilcisinin İzmir milletvekilleri arasında olması gerekirdi. Bu eksikliğin nasıl telafi edileceğinin iyi değerlendirilmesi gerekmekte.
İzmir’in en etkili bir şekilde temsil edilmesi, İzmir’in gelişmesi için yoğun çaba gösterilmesi, İzmirli seçmenlerin milletvekillerinden en büyük beklentileri. Seçmenler milletvekillerinin performansını yakından takip edecek.
