Geçtiğimiz ayın 23’ünde İzmir’de çok önemli bir olay yaşandı. İzmir Gazeteciler Cemiyeti (İGC) Genel Kurulunu gerçekleştirdi. Kurul, Dilek Gappi liderliğindeki ekibi yönetim kurulu olarak seçti. Türkiye’nin içinde bulunduğu koşullarda bir gazeteci örgütlenmesinin yönetim kuruluna seçilmek büyük bir onur ve aynı zamanda büyük bir sorumluluk. Bu hiç de kolay bir iş değil. Yeni yönetim kuruluna başarılar diliyorum.

“İzmir’de Yerel Basın” başlığı atmış olsak da İzmir’in ölçeğinin pek çok Avrupa ülkesinden büyük olduğunu göz önünde tutmak gerekir. İGC web sitesinden aldığım bilgiye göre İGC’nin 830 üyesi var. Bu büyük bir rakam.  Yine İGC web sitesinde yer alan gazeteler; 9 Eylül Gazetesi, Egemenlik Gazetesi, Ege Telgraf Gazetesi, Ekonomik Çözüm Gazetesi, Ekonomik Gündem Gazetesi, Gözlem Gazetesi, Haber Ekspres Gazetesi, İlkses Gazetesi, İz Gazete, Karşıyaka Haber, Kazete, Ticaret Gazetesi, Yeni Asır Gazetesi, Yeni Bakış Gazetesi, Yenigün Gazetesi, Yeni Haber Gazetesi.

Her gazetenin kendine göre bir dünya görüşü, sunum tarzı, problemleri formüle ediş şekli, ayrı bir tadı var. Bunlardan üçünün (Ekonomik Çözüm, Ekonomik Gündem ve Ticaret Gazetesi) ekonomi ağırlıklı olmaları dikkat çekiyor. Bu, kentin hem ekonomi hem de nüfus ölçeğinin sağladığı imkanın iyi değerlendirilmesinin olumlu bir örneği. Diğer yandan ağırlıklı olarak ilçe haberlerinin yer aldığı bir gazete olan Karşıyaka gazetesi de ilçenin ekonomi ve nüfus ölçeğinin iyi değerlendirilerek yerel bir basın kurumu oluşturulmasının iyi bir örneği.

Yerel basın neden önemli?

Yerel basın ister online ister basılı olsun en güvenilir haber kaynağıdır. Çünkü kaynağa çok yakındır, alanı çok iyi tanır.

Yerel basının en önemli faydalarından biri vatandaşları çok yakınlarında meydana gelen olaylardan, değişikliklerden haberdar etmesi ve onların hazırlıksız yakalanmasına mani olmasıdır. Birkaç yüz metre ötemizde bulunan ve ağaçları altında yürüyüş yaptığımız bir spor alanının yanlış ve haksız bir kararla inşaat alanına dönüşeceğini yerel medya sayesinde öğrenebilir ve buna karşı örgütlenerek tedbirlerimizi alabiliriz.  Veya bulunduğumuz ilçenin belediye meclisinin aldığı önemli kararlarla ilgili haber ve değerlendirmeleri yerel basın yoluyla takip edebiliriz.

Yerel basın yaptığı haberlerle, gerçekleştirdiği röportajlarla kenti yönetenlerin performansları hakkında vatandaşın bilgi sahibi olmasını sağlar. Ulusal basın bir ilçenin kaymakamının, milli eğitim müdürünün nasıl çalıştığı ve ne kararlar aldığı ile nadiren ilgilenir ama yerel basın bu çalışma ve kararları ilgili vatandaşa etkili bir şekilde iletebilir. Bu da şehirde yaşamın kalitesinin yükselmesine katkı sağlar. Ayrıca yine vatandaşlar ve yöneticiler arasında bir diyalog ve iletişim aracı olarak çalışır.

İzmir’de on altı gazete var demiştik. Bu gazeteler farklı bakış açıları ve yaklaşımlarının çeşitliliği ile İzmir’in tarihini objektif bir şekilde yazmak isteyenler için olağanüstü bir kaynak oluşturmaktadır.

Yine yerel basın sayesinde kentteki kutlama, anma, gösteri, yürüyüş, protesto organizasyonları hakkında bilgi sahibi olan vatandaşların bu organizasyonlara katılmaları kolaylaşır. Yani yerel basın demokratik katılım açısından da çok önemlidir.

Yerel Basının Sorunları

İGC genel kurulunun yapıldığı gün bir başka önemli gelişme oldu. Saadet Partisi Konya Milletvekili Abdülkadir Karaduman yerel basının sıkıntılarını TBMM gündemine taşıdı. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’a dört soru yönelten Karaduman, “Son bir yılda kapanan yerel TV kanalı ve radyo kanalı sayısı toplamda kaçtır? Pandemi sürecinde yerel TV ve radyo kanallarının basın faaliyetlerini sürdürebilmeleri için gerekli desteğin sağlanması amacıyla hangi çalışmaları yaptınız? Yerel radyo ve TV kanallarına yaptırılan zorunlu yayınlar dolayısıyla herhangi bir maddi destek sağlanıyor mu? Bu konu ile ilgili yerel basına destek sağlanmıyorsa sebebi nedir? Yerel radyo ve TV kanallarının desteklenmesi, yaşadıkları mağduriyetlerin giderilmesi hususunda belediyeler ve valiliklerle bakanlığınızın herhangi bir iş birliği veya koordinasyonu var mıdır? Koordinasyon sağlanıyorsa yaşanan sorunların çözümü için yapılan ortak çalışmalar nelerdir?” diye sordu.

Karaduman, Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan sorularına yanıt beklerken, beklenmedik bir kaynaktan beklenmedik bir yanıt aldı: 2007 yılı başında yayımlanan tasarruf tedbirleriyle kamuya getirilen gazete alma yasağı Haziran 2021 sonunda Cumhurbaşkanlığı tarafından oluşturulan yeni bir tasarruf genelgesi ile daha da genişletildi.

Amerika’nın Sesi’nin geçtiğimiz yıl Türkiye’de yerel basınla ilgili sorunlarla ilgili haber yaparken İzmir’i baz alması İzmir’deki yerel medyanın gücünü ortaya koyan bir başka gösterge. Kuruluş Türkiye’de yerel basının sorunlarını haber yaparken İGC’nin önceki başkanı Misket Dikmen ve TV35’in Yönetim Kurulu Başkanı Mithat Umutoğulları’nı kaynak kişiler olarak seçti. Onların verdiği bilgiye göre, tirajlardaki düşüş, azalan ilan gelirleri, yükselen döviz kurlarına paralel olarak artan baskı ve kağıt maliyetleri yerel basının gittikçe ağırlaşan sorunlarını oluşturmaktaydı. Geçen yıl başlayan Kovid-19 salgını ise bütün bu sorunların üzerine tuz biber ekti. Salgın yerel medyanın ilan gelirlerini düşürdü, mahkemelerin kapalı olmasından dolayı icra ilanlarından kaynaklı gelirler düştü, Habercilik işinin süreklilik arz etmesi ve anlık gelişmeler için her an hazır eleman bulundurmayı gerektirmesi personel giderlerinden tasarruf imkanını kısıtladı. Salgın sokağa çıkma yasaklarının gazetelerin okuyucuları ile buluşmalarını engelleyince gazete tirajlarında yüzde 60’ı aşan düşüşler meydana geldi.

Çözüm Önerileri

Amerika’nın Sesi kuruluşuna yaptığı açıklamada Misket Dikmen, Türkiye’nin yeniden kendi kağıdını üretir hale gelmesinin, KDV oranının düşürülmesinin, SGK primlerinde indirim yapılmasının, gazetelerden resmi ilan alma sürecinde “vergi borcu yoktur” yazısının istenmesinin 2021 yılı başına kadar ertelenmesinin yerel basının sorunlarını hafifletebileceğini belirtmişti. Dikmen’e göre resmi ve özel kuruluşların, sendikaların, sivil toplum kuruluşlarının, üniversitelerin yerel basınla dayanışma içinde olması ve toplu gazete alımı yapması da yerel basına önemli katkı sağlayabilir.

Yerel basınının sorunlar yaşadığı tek ülke Türkiye değil. Sorun küresel ölçekte yaşanan ve bilinen bir sorun. Uluslararası Basın Enstitüsünün geçtiğimiz Nisan ayında yayınladığı “Yerel Haberleri Küresel Düzeyde Yeniden Canlandırmak” başlıklı kapsamlı rapor yerel medyanın dünya çapındaki sorunlarını inceliyor ve pratik çözüm önerilerine yer veriyor. Rapor, yerel basının toplum için önemini bilen ve sorunların çözümüne katkı sağlamak isteyenler için önemli bir kaynak.