Dünyanın farklı dillerinde, kültürlerinde ve toplumlarında “tamam”, “her şey yolunda” anlamına gelen iki harf var: O.K.. Peki, bu basit ama evrensel kelimenin kökeninin İzmir’e, yani bizim güzel Smyrna’mıza dayandığını biliyor muydunuz? İşte bu, pek çok İzmirliyi gururlandıracak, az bilinen bir hikaye…
Bir Dünya Limanı: İzmir
Zamanın İzmir’i, dünya ticaretinin kalbinin attığı bir liman şehriydi. Bugün Konak Pier olarak bildiğimiz bina, o yıllarda Osmanlı İmparatorluğu’nun en önemli gümrüklerinden biriydi. İzmir’den ihraç edilecek mallar buradan dünya pazarlarına yayılırdı. Ancak bu ihracat, öyle sıradan bir süreç değildi. Osmanlı, yalnızca birinci kalite malların yurt dışına gönderilmesine izin veriyordu. Gümrük görevlileri, kalite standartlarına uymayan hiçbir ürünü geçirmiyordu.
Ola Kala Damgası
Bu süreçte, gümrükte görevli Yunan kökenli çalışanlar, birinci sınıf olduğunu onayladıkları malların üzerine Yunanca “Ola Kala” (Όλα Καλά) damgası vuruyorlardı. Bu ifade, “Her şey yolunda, tamam, mükemmel” anlamına geliyordu. İzmir’in eşsiz tarım ürünlerinden kuru üzümler, incirler ve zeytinyağları bu damga ile işaretleniyor ve büyük gemilerle Avrupa ve Amerika’ya ulaşıyordu.
O.K.’nin Doğuşu
Ancak Amerikalılar, Yunanca alfabenin karmaşık harflerini okuyamıyorlardı. Yine de damganın üzerindeki Ω (Omega) ve Κ (Kappa) harflerini tanıyorlardı. Bu yüzden “Bu ürün O.K., yani olağanüstü kaliteli!” demeye başladılar. Zamanla bu ifade, Amerikan İngilizcesine yerleşti ve “tamam”, “her şey yolunda” anlamında günlük dilde kullanılmaya başlandı.
California Üzümleri ve Smyrna’nın Mirası
Bugün bile Amerika’nın ünlü “California raisins” markalı üzümlerinin kökenine baktığınızda, türünün adının Smyrnesis olduğunu görürsünüz. Bu da İzmir’in dünya tarımına ve ticaretine yaptığı katkının adeta yazılı bir kanıtıdır. İzmir üzümleri, Amerikalıların mutfağına lezzet katarken, bu topraklardan çıkan “O.K.” ifadesi, bir dil mirası olarak dünyanın dört bir yanında kullanılmaya devam etti.
İzmir, Kültür ve Ticaretin Başkenti
Bu hikâye, İzmir’in sadece ticaret değil, aynı zamanda kültür ve iletişimde nasıl bir dünya şehri olduğunu gösteriyor. İzmir’in taşından toprağına, tarihinden insanına kadar her parçası, dünya mirasına bir katkı sunmuştur. Bugün “O.K.” dediğinizde, bu iki harfin İzmir’in gururlu geçmişinden yükselen bir yankı olduğunu bilmek, her İzmirliden bir tebessüm koparacaktır.
O.K. İzmir!
Kısa ama anlam dolu bu hikâye, bir İzmirlinin dünya tarihine armağan ettiği bu evrensel kelimenin gücünü anlatıyor. İzmir, sadece bir şehir değil; dünyayı şekillendiren, diller ve kültürler arasında köprüler kuran bir ilham kaynağıdır.
Bir başka gurur kaynağı Latife Hanım’ın İzmir’i: Bir Şehirden Fazlası
“Ola Kala” damgasıyla dünya dillerine “O.K.”yi armağan eden bir miras. Ve o mirası geleceğe taşıyan Atatürk’ün eşi Latife Hanım, ABD ve İngiltere'nin tütün ve pamuk borsalarında söz sahibi olan, şehrin en zengin tüccarı Muammer beyin kızıydı. Latife Hanım’ın hikayesiyle İzmir, sadece bir şehir değil;
Bir direnişin, bir sevdanın, bir geleceğin simgesi oldu. Gelecek hafta, bu hikâyenin izlerini birlikte adım adım keşfedeceğiz.
Gururla söyleyebiliriz: Dünya “O.K.” dediğinde, aslında İzmir’in eşsiz mirasına saygıyla selam duruyor.
Kaynak: Andrew Simes
